95. rocznica zjednoczenia harcerstwa

Harcerstwo, skauting w polskiej odmianie, powstało stosunkowo szybko i rozwijało się wśród polskiej społeczności. Drużyny skautowe bądź harcerskie powstawały we wszystkich zaborach, a także na terenie skupisk Polonii, emigrantów i wysiedleńców. Ośrodki aktywności skautowej/harcerskiej rejestrowane były nie tylko w historycznie polskich miastach, ale także w Kijowie, Moskwie, na dalekim wschodzie.

Pierwsze zjednoczenie organizacji skautowych i harcerskich miało miejsce w listopadzie 1916 roku. Wówczas zjednoczyły się organizacje działające na terenie tzw. Kongresówki: Związek Harcerstwa Polskiego, Związek Skautek Polskich, Polska Organizacja Skautowa i Junactwo. Zjednoczenie organizacji harcerskich w Kongresówce dawało nadzieję na połączenie harcerstwa ze wszystkich zaborów w jeden związek.

Już w czerwcu 1918 roku w Krakowie w czasie spotkania przedstawicieli organizacji skautowych i harcerskich rozmawiano o zjednoczeniu. Utworzono Biuro Skautowe, które miało opracować strategię zjednoczenia.

U schyłku wojny, lecz jeszcze przed odrodzeniem się Państwa Polskiego zwołano do Lublina zjazd zjednoczeniowy polskich organizacji harcerskich i skautowych. Harcerscy delegaci ze wszystkich zaborów przyjechali 1 listopada 1918 roku. Obrady toczyły się w gmachu Lubelskiego Teatru Dramatycznego. Delegaci postanowili: Polskie organizacje harcerskie byłego zaboru pruskiego, Małopolski, Rusi i Rosji, Królestwa Kongresowego i Litwy łączą się w jeden samoistny, niezależny od żadnej innej instytucji Związek Harcerstwa Polskiego.

Choć historycy uznają tą datę za powstanie zjednoczonego, ogólnopolskiego Związku Harcerstwa Polskiego, był to jedynie początek procesu zjednoczeniowego. Skautów i harcerzy czekał długi proces ujednolicenia regulaminów i metod działania. Po drugie, podejmowaniu końcowych uchwał nie brali udział delegaci Związkowego Naczelnictwa Skautowego. Na wieść o próbie zajęcia Lwowa, Przemyśla i Kowla przez ukraińską armię wyzwoleńczą, delegaci ze Lwowa opuścili obrady i wyjechali bronić swego miasta. Pozostali delegaci po zakończeniu obrad złożyli pod pomnikiem Unii Lubelskiej wieniec z napisem: „Zjednoczone Harcerstwo – Zjednoczonej Polsce”.

Wybrana na zjeździe i uzupełniona przez delegatów dzielnicowych Naczelna Rada Harcerska miała opracować projekt ustawy zjednoczeniowej. Prace te długo nie kończyły się sukcesem, gdyż delegaci ze Lwowa nie mieli oficjalnego pełnomocnictwa, uzyskali je dopiero w czerwcu 1919 roku. Tak więc dopiero w lipcu podjęto uchwałę realizującą faktyczne połączenie wszystkich organizacji skautowych i harcerskich w jeden Związek Harcerstwa Polskiego ze wspólnym kierownictwem – Naczelnictwem w Warszawie.

Pomimo porozumienia o zjednoczeniu harcerstwa, to jednak dopiero w lutym 1920 roku skauci z Wielkopolski podporządkowali się Naczelnictwu ZHP, w październiku zaprzestało działalność Związkowe Naczelnictwo Skautowe, a w grudniu Naczelny Inspektorat Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego sprawujący dotychczas kierownictwo nad drużynami harcerskimi na terenie byłej Kongresówki przekazał swoją władzę Naczelnictwu ZHP.

20 grudnia 1920 roku Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego objął protektoratem Związek Harcerstwa Polskiego wyrażając w ten sposób uznanie i podziękowanie dla polskich harcerzy za udział w walce o niepodległość Polski i w jej obronie.

Pierwszy zjazd zupełnie niezależnego, samodzielnego Związku Harcerstwa Polskiego odbył się w Warszawie w dniach 31 grudnia 1920 2 stycznia 1921 roku. Zakończył on długi proces scalania harcerstwa na ziemiach polskich. Zjazd pierwszym przewodniczącym ZHP wybrał generała Józefa Hallera.