Box Paradżanowa już w sklepach

Premierze Box'u towarzyszą liczne imprezy kulturalne. Jedną z nich był pokaz filmu „Barwy granatu”, który miał miejsce w Kinie Iluzjon, w czwartek 24 lutego br. Pokazowi towarzyszyła wystawa unikalnych zdjęć Jurija Mieczitowa "Siergiej Paradżanow. Kronika dialogu".

Przybyłych na seans widzów powitała m.in. Pani Magdalena Wieczorek z firmy dystrybucyjnej „35mm”. Przedstawiła instytucje, które objęły honorowy patronat nad tym wydarzeniem tj. Filmotekę Narodową, Łódzką Szkołę Filmową oraz Muzeum Kinematografii w Łodzi, wymieniła imprezy promocyjne, które w najbliższym czasie odbędą się w Łodzi i Gdańsku. Zachęcała również do kupna Box'u po seansie filmowym w promocyjnej cenie.

Następnie głos zabrał Pan Andrzej Bukowiecki, krytyk filmowy, który wyraził radość z faktu tak licznego przybycia publiczności oraz ukazania się długo oczekiwanych filmów na DVD. Pan Bukowiecki, przybliżył postać twórcy, jego życie oraz twórczość.

Siergiej Paradżanow urodził się w 1924 r. w Tbilisi, żył 66 lat. Zmarł w Erewaniu. W latach 1932-1942 uczęszczał do rosyjskiej szkoły średniej w Tbilisi. W wieku 17 lat rozpoczął pracę w fabryce, gdzie pracował przez 2 lata. Jednocześnie w 1942 roku podjął studia w Instytucie Transportu Kolejowego. W latach 1943-1945 rozwijał swoje zainteresowania artystyczne studiując w konserwatorium grę na skrzypcach i śpiew zaś w szkole choreograficznej przy Teatrze Opery uczył się tańca. Dał w tym czasie z trupą koncertową w szpitalach wojennych i domach dla inwalidów ponad 500 koncertów. W 1945 roku rozpoczął studia na wydziale reżyserii w moskiewskiej WGiK, gdzie uczył się m.in. u Igora Sawczenki i Ołeksandra Dowżenko. Jako asystent reżysera pracował z Sawczenką przy filmach Trzeci szturm i Taras Szewczenko.
Paradżanow uznawany jest za najwybitniejszego twórcę kina XX wieku. Przez całe swoje życie wyłamywał się ze stereotypów, podobnie jak Tarkowski, Szukszyn czy Szepitko. Robił własne kino. Szedł pod prąd realizmu socjalistycznego swoją, estetyczną drogą. To genialny artysta plastyk. Jako reżyser stworzył 18 obrazów, a jako scenarzysta 3. Dramatycznymi motywami jego filmów są miłość, wierność, cierpienie i śmierć. W swoich obrazach rezygnuje z tradycyjnej fabularnej narracji. Na ekranie tworzy plastykę, język poetycko-filmowy, bez słów, wzbogacany warstwą muzyczno-dźwiękową.

W 1967 roku w wytwórni Armenfilm rozpoczął zdjęcia do filmu „Sajat Nowa”. Realizacja filmu przypadła na okres przejściowy pomiędzy epokami Breżniewa i Chruszczowa, który charakteryzował się zaostrzeniem cenzury. Obrazowi Paradżanowa zarzucano m.in. szyfrowanie treści. W roku 1968 cenzura zmieniła tytuł z „Sajat Nowa” na „Barwy granatu”, zajęła się również zmianą jego treści. Przeróbki wykonał Sergiusz Jutkiewicz, który przemontował film, wyciął kluczowe sceny oraz dodał wiersze poety. Film, mimo zmiany w formie, zachował charakterystyczny dla Paradżanowa styl. Został wprowadzony do dystrybucji jedynie w kilku kinach.

Bohaterem filmu jest XVIII-wieczny poeta ormiański Arutjun Saradjan (Sayat Nova). Jego losy poznajemy w kolejnych rozdziałach - od dzieciństwa poprzez młodość, nieszczęśliwą miłość, odosobnienie, samotność i śmierć. Obraz rozpoczyna się od napisu „Jestem człowiekiem, którego życie i dusza są męką”. Dramaturgia tego czterokrotnie powtarzanego wersu
wzmacniana jest muzyką i obrazami.
Cały film składa się 8 rozdziałów, na początku których pojawiają się wiersze poety. Te, które utkwiły w mojej pamięci przytaczam poniżej, przy poszczególnych rozdziałach. Korespondują one ściśle z treścią, którą reżyser przekazuje widzowi.
Rozdział I. Dzieciństwo poety - „Pokochaj pióro, pokochaj pismo, księgi pokochaj”.
Rozdział II. Młodość poety.
Rozdział III. Poeta na dworze księcia -. „Słowa są bezsilne wobec Ciebie. Jak Twe purpurowe lico opisać?” „Ja na obczyźnie słowik – a złota klatka – Ty.”
Rozdział IV. Poeta idzie do klasztoru.
Rozdział V. Poeta powraca po śmierci rodziców -. „Jesteś ogniem. Jesteś odziany w czerń”.
Rozdział VI. Starość poety - „Spokojny, zraniony błąkam się, nie ma dla mnie schronienia”.
Rozdział VII. Spotkanie z aniołem śmierci - „Świat jest niczym otwarte okno.”
Rozdział VIII. Śmierć poety - „Poeta umiera ale jego muza pozostaje nieśmiertelna”.

Film wywarł na mnie duże wrażenie. Jest inny od tych, do oglądania których przyzwyczaiło nas kino komercyjne. To dramatyczny obraz poetycko-malarski, w którym żywe obrazy przeplatane są muzyką korespondującą z motywami pojawiającymi się na ekranie. W jednej chwili jest ona łagodna by za moment przerazić kakofonią dźwięków. Słyszymy piszczałki, bębny, chóry. Paradżanow miał obsesję na punkcie rekwizytów. Obrazy pojawiają się i raptownie, w ułamku sekundy pewne elementy z nich znikają. Widzimy piękne kompozycje. Niektóre nas zadziwiają inne wprawiają w konsternację. Są magiczne, piękne a czasem brutalne. Artysta przedstawia wieloznaczne alegorie i metafory, które odwołują się do ormiańskiej tradycji i kultury, mitów i legend. Obraz sam w sobie jest niezwykły. Autor zamanifestował nim swoją wolność i indywidualność jako twórca. Podsumowaniem niech będzie werset z ostatniego rozdziału filmu - „Poeta umiera ale jego muza pozostaje nieśmiertelna”.

W artykule wykorzystałam teksty z następujących stron: http://pl.wikipedia.org/, http://www.psz.pl/, http://www.filmweb.pl
Kadry z filmu pobrałam ze strony http://www.35mm.com.pl/pobieranie
Redakcji Wiadomości24 dziękuję za otrzymane zaproszenie na pokaz filmu.