Listy Kraszewskiego do Maleszewskiego – wizerunek tytana pracy

Epistolografia Józefa Ignacego Kraszewskiego należy do pasjonujących dziedzin, tym bardziej, że nie brakuje w niej wciąż niepodjętych wyzwań. Olbrzymie archiwum rozproszone jest po licznych bibliotekach, a w samej Bibliotece Jagiellońskiej obejmuje 101 tomów. Dotychczas nie ukazała się drukiem cała korespondencja pisarza, a nawet nie została w pełni zewidencjonowana. Nie jest to proste zadanie. Trzeba wiedzieć, że przez ponad pół wieku swego twórczego życia Kraszewski utrzymywał rozliczne kontakty z dziesiątkami gazet, tygodników, miesięczników, kalendarzy, pism krajowych i zagranicznych, wydawnictw, wreszcie osób, z którymi łączyły go więzi rodzinne, przyjacielskie. Szacuje się, że pisarz dziennie pisywał najmniej 10 listów, co pomnożone przez 58 lat daje sumę 211700 (ustalenia A. B. Brzostowskiego). Kraszewski miał zwyczaj odpisywania na każdy list, a codziennie przychodziły setki listów ze wszystkich zaborów i spoza kraju – od literatów, dziennikarzy, nauczycieli, chłopów, rzemieślników, nawet dzieci.

Opublikowano zaledwie kilka bloków listów najpłodniejszego pisarza wszech czasów w postaci książkowej. Wśród wydań są dwa tomiska korespondencji do rodziny oraz zespoły listów do Leopolda Kronenberga, Adama i Joanny Miłaszewskich, rodziny Langie, Walerego Eliasza Radzikowskiego, Teofila Lenartowicza. Do owego drobnego ułamka tego, co Kraszewski napisał, dołączyła właśnie nowa publikacja – blok korespondencji Józefa Ignacego Kraszewskiego do Władysława Józefa Maleszewskiego w opracowaniu Marii Obrusznik-Partyki. Wydanie zawdzięczamy Naukowemu Wydawnictwu Piotrkowskiemu przy Filii Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego w Piotrkowie Trybunalskim.

Maria Obrusznik-Partyka wskazuje we wstępie do książki Listy do Władysława Maleszewskiego, że opracowany przez nią zespół listów należy do wyjątkowych zbiorów ze względu na swoją obszerność. Obejmuje on 120 listów z lat 1872-1886, co daje możliwość wejrzenia w dość długi okres życia Kraszewskiego. Wprawdzie autorka opracowania powstrzymuje się przed zakwalifikowaniem relacji Kraszewskiego i Maleszewskiego jako przyjacielskiej, niemniej wskazuje, iż wychodzi ona poza oficjalny ton, stopniowo nabiera cech zażyłości i sympatii. Zasadniczym jednak walorem poznawczym wydanego właśnie bloku listów jest rozległa sieć spraw zawodowych, jakie łączyły nadawcę z adresatem.

Władysław Maleszewski był dziennikarzem, publicystą, wydawcą i pisarzem, redaktorem założonej z własnej inicjatywy „Biesiady Literackiej”. Zainicjował znajomość z Kraszewskim jako twórca nowego pisma, prosząc o współpracę. Jest jednym z wielu redaktorów świadomych, że powodzenie nowego pisma w dużym stopniu zależy od doboru współpracowników. Zwrócił się z prośbą o pomoc, bo Kraszewski wyprowadził na szerokie wody niejedną gazetę, był wszak najpoczytniejszym autorem stulecia. Nie doznał też zawodu, bowiem mistrz przyjął propozycję dwadzieścia lat młodszego redaktora.

W wydaniu znalazły się tylko listy Kraszewskiego do Maleszewskiego, nie pojawia się natomiast zespół zachowanych 158 listów, będących odpowiedzią adresata na nie. Zdecydowały o tym względy finansowe. Zawsze w takich wypadkach pojawia się przekonanie o niepełności obrazu stosunków między korespondentami. Brak ten rekompensowany jest jednak opracowaniem uwzględniającym informacje zawarte w listach Maleszewskiego. Wnikliwy i sumienny komentarz doskonale wprowadza także w konteksty spraw poruszanych przez Kraszewskiego. Cennym składnikiem wyjaśnień jest także podejmowanie prób interpretacji emocji wyrażonych przez pisarza.

Publikacja listów Kraszewskiego do Maleszewskiego w istotnym stopniu wzbogaca obraz fenomenalnego twórcy, który budzi nieustanne zdumienie dla jego przytłaczającej zwyczajne siły ludzkie produktywności. Sylwetka autora Starej baśni, jaka wyłania się z korespondencji, to wizerunek człowieka gotowego nieść pomoc, świadomego odpowiedzialności za każde przedsięwzięcie, podejmującego różnorodne działania w sposób zorganizowany, zdyscyplinowany. Wraz z wydaniem nauka zyskuje ważną dokumentację życia i twórczości Kraszewskiego, między innymi z okresu przebywania w twierdzy magdeburskiej, oraz materiał źródłowy dla badaczy prasy warszawskiej II połowy XIX wieku. Natomiast każdy zainteresowany dziennikarstwem czytelnik dzięki wglądowi w dzieje interesującej współpracy wkracza na pełne inspiracji pole i może się pokusić o odpowiedź na pytanie, gdzie tkwią źródła sukcesu Józefa Ignacego Kraszewskiego.

Książkę zamawiać można w w Naukowym Wydawnictwie Piotrkowskim pod adresami e-mail:
księ[email protected]
[email protected]
telefon: (44)7327046

Józef Ignacy Kraszewski, Listy do Władysława Maleszewskiego, opracowała Maria Obrusznik-Partyka, Naukowe Wydawnictwo Piotrokowskie, Piotrków Trybunalski 2011, s. 146.