Ludobójstwo XX wieku – pamięć o Ormianach

Na terenie Imperium Osmańskiego mieszkało ponad 2 mln Ormian. W 1922 r. zostało ich 150 tys. Szacuje się, że podczas masakry Ormian w Turcji na początku XX w. zginęło 1,5 mln ludzi. Precyzyjne ustalenie liczby ofiar nie jest możliwe ze względu na brak dokumentów. W kwietniu 1915 r. rozpoczął się proces masowych wysiedleń i mordów Ormian pod pretekstem przesiedlenia i zapewnienia bezpieczeństwa. Największym cmentarzyskiem Ormian stała się pustynia Del-el-Dzor, gdzie zmarło kilkaset tysięcy osób.

Są ofiary, nie ma sprawców

W 1987 roku Parlament Europejski przyjął rezolucję, w której stwierdził, że rzeź Ormian była zorganizowanym ludobójstwem. Uzależniono też członkostwo Turcji w Unii Europejskiej od przyznania się do zbrodni ludobójstwa. W październiku 2004 r. fragment ten skreślono.

Turcja do dziś nie przyznaje się do winy i nie uznaje istnienia w historii kraju faktu ludobójstwa. Podtrzymywana jest teza, iż tragiczna śmierć tysięcy osób to po prostu żniwo I wojny światowej. O ludobójstwie nie może być mowy. Inne interpretacje tego faktu budzą sprzeciw Turcji. Sprzeciw ów przybiera różne formy, z represjami wobec własnych obywateli włącznie. Np. oskarżenia o obrazę i lżenie narodu tureckiego. W 2005 r. Orhan Pamuk, pochodzący ze Stambułu znany pisarz turecki (laureat Nagrody Nobla z dziedziny literatury - 2006 r.), w jednym z wywiadów, wezwał Turcję do rozliczenia się z przeszłością. Spotkało się to z licznymi protestami, doszło do demonstracji.

Kolejny przykład – ze stycznia tego roku – tragiczna śmierć znanego tureckiego dziennikarza i publicysty, z pochodzenia Ormianina. Hrant Dink (1954-2007) był założycielem i wydawcą tygodnika „Agos”. Pisał o ludobójstwie Ormian. Został zastrzelony w Stambule, przed siedzibą swojej gazety.

Pamięć myśli, pamięć uchwał

Stosownymi uchwałami, mord na ludności ormiańskiej upamiętniły m.in.: Francja, Kanada, Rosja, Urugwaj. Dwa lata temu Sejm RP przyjął uchwałę w 90. rocznicę ludobójstwa, popełnionego na ludności ormiańskiej: „Sejm Rzeczypospolitej Polskiej składa hołd ofiarom ludobójstwa popełnionego na ludności ormiańskiej w Turcji podczas I wojny światowej. Pamięć o ofiarach tej zbrodni i jej potępienie jest moralnym obowiązkiem całej ludzkości, wszystkich państw i wszystkich ludzi dobrej woli”.

W tym roku społeczność Ormian i Polaków ormiańskiego pochodzenia kolejny raz wspomina wydarzenia sprzed 92 lat. Pamięć jest wciąż żywa…
W uroczystościach będzie uczestniczył i celebrował nabożeństwa Duszpasterz Ormian w Polsce Południowej – Ks. Tadeusz Sakowicz – Zaleski. W Krakowie program obchodów 92 rocznicy ludobójstwa Ormian w Turcji przedstawia się następująco:
21 kwietnia. godz. 16.30 - msza św. w kościele św. Mikołaja. Następnie. złożenie kwiatów, zapalenie zniczy pod Kamiennym Krzyżem Ormiańskim (Chaczkar)
23 kwietnia, godz. 17.00 - odczyt p. Kornelii Balcarek o ludobójstwie Ormian. Muzeum Etnograficzne w Krakowie