Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Olga i Andrzej Małkowscy. Z lilijką w życiorysie

Darek Szczecina
Darek Szczecina
Olga i Andrzej Małkowscy, zdjęcie ślubne.
Olga i Andrzej Małkowscy, zdjęcie ślubne. Ze zbiorów autora
95 lat temu tragicznie zginął twórca polskiego skautingu Andrzej Małkowski. Tego samego dnia, lecz 60 lat później zmarła jego żona Olga z Drahonowskich.

Harcerski i skautowy świat jest specyficzny, można powiedzieć dziwny. Twórca skautingu, generał lord Robert Baden-Powell, za żonę obrał Olave, świętującą swe urodziny tego samego dnia co Naczelny Skaut Świata. W rocznicę ich urodzin skauci na całym świecie obchodzą Dzień Myśli Braterskiej. Twórcy polskiego skautingu – harcerstwa zmarli natomiast tego samego dnia, lecz Olga 60 lat po Andrzeju. W połowie stycznia, w rocznicę śmierci Małkowskich harcerze oddają im hołd.

Andrzej Juliusz Małkowski urodził się w ostatni dzień października 1888 roku. Pochodził z ziemiańskiej rodziny z Trębek pod Gostyninem, opodal Kutna. Nauki pobierał w Warszawie, Tarnowie, Krakowie i Lwowie, gdzie w 1907 roku zdał maturę. Następnie próbował sił jako student na Politechnice Lwowskiej, a następnie na Uniwersytecie Jana Kazimierza. Niestety, nie dano mu było ukończyć uczelni.

Andrzej pochodził z rodziny o patriotycznych tradycjach. Ojciec brał czynnie udział w powstaniu styczniowym, za co trafił do więzienia. Dodatkowo skonfiskowano mu majątek. Natomiast matka organizowała we wsi tajnych nauczanie. Rodzinny patriotyzm udzielił się nie tylko Andrzejowi, ale i rodzeństwu. Jeden z braci, major II Brygady Legionów, poległ w czasie wojny polsko-sowieckiej w 1920 roku, drugi, też legionista, poległ w czasie walk. Natomiast siostra została zamordowana przez faszystów za ukrywanie Żydów.

Andrzej Małkowski już podczas nauki zaangażował się w działalność polskich organizacji. Jeszcze w Krakowie współorganizował abstynencką organizację uczniów krakowskich „Młodzież". Należał do „Eleusis", został wybrany do Zarządu Głównego „Eleuterii" - federacji związków abstynenckich. Aktywnie działał w Towarzystwie Gimnastycznym „Sokół”, tajnej organizacji „ Zarzewie”, Organizacji Armii Polskiej oraz Polskich Drużynach Strzeleckich. I pewnego jesiennego dnia 1909 roku Andrzej spóźnił się na ćwiczenia. To wydarzenie zaważyło na jego życiu i zaowocowało powstaniem harcerstwa.

Za karę Andrzej Małkowski otrzymał do przetłumaczenia książkę Roberta Baden-Powella „Scouting for Boys". Tłumaczenie książki twórcy skautingu dla Andrzeja było raczej nagrodą i przeznaczeniem. Zafascynowany zaadoptował ideę skautingu do polskich realiów. Pomysł Małkowskiego spodobał się jego przełożonym, i tak narodził się polski skauting - harcerstwo. Już w maju 1911 roku odbył się we Lwowie pierwszy kurs skautowy. Drużyny Młodzieży Sokolej przekształcono w drużyny skautowe i oddano pod komendę Małkowskiego. Andrzej zaczął wydawać „Skauta”, polskie pismo o tematyce skautowej.

„Scouting jako system wychowania młodzieży" - polska wersja książki o skautingu Baden-Powella zyskała szybko czytelników, a sama idea harcerstwa szybko zyskała kolejnych zwolenników. „Harcerstwo to skauting plus niepodległość” – przekonywał Małkowski. Drużyny skautowe szybko powstawały we wszystkich środowiskach polonijnych, na terenie wszystkich zaborów. W 1913 roku Andrzej Małkowski zorganizował wyjazd skautów ze wszystkich trzech zaborów na III Zlot Skautów w Birmingham w Anglii. Tam nad polskim obozem powiewała flaga z białym orłem, która reprezentowała kraj wymazany z mapy Europy. Wówczas to Andrzej otrzymał z rąk Roberta Baden-Powella skautowy medal „Za zasługi".

19 czerwca 1913 roku w Zakopanem Andrzej Małkowski poślubił Olgą Drahonowską. Olga urodzona w 1888 roku w Krzeszowicach była już wówczas nauczycielką i drużynową, założonej przez siebie pierwszej żeńskiej drużyny skautowej. Za młodu Olga, tak jak i Andrzej, działała w kilku organizacjach niepodległościowych. I właśnie tam się poznali. Olga przejawiała talenty artystyczne, czynnie uprawiała kilka sportów. Propagowała zdrowy tryb życia. Swoją drużynę skautek założyła we Lwowie już w 1911 roku. Weszła w skład Naczelnej komendy Skautowej, gdzie powierzono jej funkcje komendantki skautek. W 1912 roku Olga adaptowała wiersz Ignacego Kozielewskiego „Wszystko co nasze Polsce oddamy” uzupełniając refrenem „Ramię pręż, słabość krusz”, któremu nadano tytuł „Marsz skautów”. Śpiewany na melodię rewolucyjnej pieśni z czasem stał się hymnem ZHP.

Małkowscy mieli jednego syna. Lutyk był żołnierzem 3. Dywizji Strzelców Karpackich. Brał udział w bitwie pod Monte Cassino.

Po wybuchu wojny światowej Andrzej wstąpił do Legionów Polskich, ale z powodu choroby został wkrótce zwolniony. Podjął próbę współtworzenia niepodległej Rzeczypospolitej Podhalańskiej. Spisek został szybko wykryty i dlatego rodzina Małkowskich musiała opuścić Zakopane. Wyjechał do Anglii, a następnie do Stanów Zjednoczonych. Wśród wychodźstwa zakładał polskie drużyny skautowe. Działał na rzecz tworzenia Legionu Polskiego do walki z Niemcami. Niestety bezskutecznie. W styczniu 1917 roku z grupą „Sokołów" został przyjęty do Wojskowej Szkoły Piechoty w Kanadzie, po której ukończeniu służył w stopniu porucznika w armii kanadyjskiej, walcząc na froncie we Francji. W listopadzie 1918 roku Andrzej został przeniesiony do powstającej „Błękitnej” Armii generała Józefa Hallera.

Generał Hallera wysłał Andrzeja Małkowskiego do Odessy, gdzie odradzały się Polskie Korpusy. Małkowski miał tam zorganizować ewakuację dla Polaków. W nocy z 15 na 16 stycznia 1919 roku, w czasie podróży z Marsylii, statek „Chaouia” z Małkowskim na pokładzie natknął się na minę i zatonął w pobliżu Messyny. Wśród ofiar był twórca harcerstwa. Podczas akcji ratunkowej Małkowski oddał komuś pas ratunkowy.

Wdowa po Andrzeju Olga Drahonowska-Małkowska nadal propagowała ideę skautingu i harcerstwa. w Wielkiej Brytanii i w Polsce.

W 1921 roku Olga wróciła z synem do Polski. Podjęła pracę jako nauczycielka nie zaprzestając działalności harcerskiej. Zorganizowała i prowadziła Szkołę Pracy Instruktorskiej i Pracy Harcerskiej w Sromowcach Wyżnych. Będąc na tzw. pierwszej liście harcmistrzowskiej, w 1927 roku otrzymała honorowy stopień harcmistrzyni Rzeczypospolitej. W 1932 roku zorganizowała i prowadziła światową konferencję skautek w ośrodku harcerskim w Górkach Wielkich.

We wrześniu 1939 roku za namową syna wyjechała do Anglii, gdzie założyła Dom Dziecka Polskiego w Dartmouth. Powstała tam polska szkoła, działało harcerstwo. W 1942 roku Olga została przewodniczącą Komitetu Naczelnego ZHP na czas wojny. Włączała się w prace międzynarodowego skautingu.

Po wojnie Olga organizowała pomoc dla dzieci z Polski, do kraju wróciła w 1961 roku. Zamieszkała na krótko we Wrocławiu, a następnie na stałe w Zakopanem. Przyznana jej renta pozwalała na skromną egzystencję. Zmarła 15 stycznia 1979 roku, dokładnie 60 lat po Andrzeju. Nad jej grobem wzniesiono pomnik poświęcony twórcom harcerstwa.

Pamięć o Oldze i Andrzeju Małkowskich pozostaje żywa. W rocznicę ich śmierci organizowane są Msze święte w intencji twórców harcerstwa. Powstały tablice ich pamięci, drużyny noszą ich imię. Senat RP rok 2008 ogłosił Rokiem Małkowskich. Barbara Wachowicz poświęciła im pierwszy tom z serii „Wierna rzeka harcerstwa”.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Powrót reprezentacji z Walii. Okęcie i kibice

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na naszemiasto.pl Nasze Miasto