Osoby niepełnosprawne i ich sytuacja na rynku pracy

Niedawno (3 grudnia) obchodziliśmy Międzynarodowy Dzień Osób Niepełnosprawnych, który stał się powodem do podsumowań. Podczas briefingu zorganizowanego z tej okazji, w którym uczestniczyli Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Pełnomocnik Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych i Prezes Zarządu Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych można było usłyszeć od Pani Minister same zalety polityki obecnego rządu. Głównie w trakcie swojej wypowiedzi mówiła o pomocy w postaci 500+.

Osoby niepełnosprawne to jednak nie tylko dzieci i młodzież, które niezaprzeczalnie z uwagi na stan zdrowia wymagają rehabilitacji i potrzebują pomocy oraz wsparcia. To również osoby dorosłe w tym tegoroczni absolwenci studiów, czy też osoby bierne zawodowo, które z pewnych przyczyn nie wracają na rynek pracy. Powoływanie się zatem na pomoc w postaci 500+ jako sukces nie jest do końca wystarczające. Warto zobaczyć relację z briefingu, na którym głos zabrała nie tylko Pani Minister, ale również , Pełnomocnik Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych i Prezes Zarządu Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych https://pl-pl.facebook.com/PFRON-1610351149247652/.

Na wyróżnienie zasługuje wypowiedź Prezesa PFRON, który zapowiedział uruchomienie nowych programów dla osób niepełnosprawnych. Ich beneficjantami będą studenci i absolwenci uczelni wyższych. Będą to trzy pilotażowe programy, o których już kiedyś wspomniałam, a mianowicie:

- Absolwent,
- Praca – Integracja,
- Stabilne Zatrudnienie.

Więcej uwagi warto poświęcić programowi Stabilne Zatrudnienie, którego celem jest podniesienie wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych w administracji publicznej. Program będzie realizowany na teranie całego kraju. Jego adresatami są organy i instytucje, wykonujące zadania z zakresu administracji publicznej, prowadzące działania o zasięgu ogólnopolskim na rzecz ogółu obywateli, które nie są:
1) „przedsiębiorstwami państwowymi w rozumieniu ustawy z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1384, z późn. zm.);
2) spółkami Skarbu Państwa, do których zastosowanie ma ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2016 r. poz. 1578, z późn. zm.).”

Celowo należy się zatrzymać przy programie Stabilne Zatrudnienie, gdyż może przyczynić się do wzrostu zatrudnienia osób niepełnosprawnych w administracji. Badania Najwyższej Izby Kontroli z 2013 roku wskazują na niezadowalającą sytuację. Urzędy centralne nie zatrudniają osób niepełnosprawnych na poziomie 6% ( z wyjątkiem PFRON), który zwalnia je od płacenia wysokich składek do PFRON. Sytuacja nie dotyczy wyłącznie urzędów centralnych. Jednostki samorządowe również mają kłopot ze spełnieniem sześcioprocentowego progu zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Należy wyjaśnić, że wszystkie instytucje działające na mocy Ustawy o służbie cywilnej

i Ustawy o pracownikach samorządowych są zobligowane do przestrzegania jej zapisów. Jeżeli dana instytucja nie spełnia 6-procentowego wskaźnika zatrudnienia osób z niepełnosprawnością, o której mowa w ustawie, a w trakcie procesu rekrutacji osoba niepełnosprawna znajdzie się wśród pięciu najlepszych kandydatów, wówczas to ona ma pierwszeństwo w otrzymaniu zatrudnienia.

Urzędy administracji rządowej i samorządowej nie otrzymują dofinansowania z PFRON, ale za niespełnienie 6-procentowego wskaźnika zatrudnienia osób z niepełnosprawnością, płacą wysokie składki do PFRON. Oczywiście można wskazać urzędy samorządowe, gdzie zatrudnienie osób niepełnosprawnych znajduje się nawet powyżej wspomnianego poziomu.
Przyczyną niskiego wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych w urzędach jest kilka. Z raportu NIK wynika, że osoby niepełnosprawne są niewystarczające przygotowane, a często brak im odpowiedniego doświadczenia. Już w samym procesie rekrutacji bierze udział niewiele osób niepełnosprawnych. Jak wiemy mało osób niepełnosprawnych posiada wykształcenie wyższe (studenci niepełnosprawni wśród ogółu studentów stanowią ok. 2%), które jest wymagane w ubieganiu się o pracę w administracji.

Na poprawę sytuacji osób niepełnosprawnych na rynku pracy mogą wpłynąć tylko wspólne działania władz, przedstawicieli osób niepełnosprawnych i przedsiębiorców. Osoby niepełnosprawne często pracują poniżej swoich kwalifikacji, bywa, że kierowane są do nich oferty pracy na stanowiska, których nie mogą wykonywać ze względu na chorobę i niepełnosprawność. To trudny temat, ale raczej nie warto z góry zakładać, gdzie dana osoba niepełnosprawna powinna pracować. Zdecydowanie lepszym rozwiązaniem może być ułatwienie jej wejścia na rynek pracy, zdobycie cennego doświadczenie zawodowego, aby nie trafiała do grona osób biernych zawodowo, jak zapewnienie wsparcia pracodawcy, który umożliwi da jej szansę na stabilne zatrudnienie. Oby 2017 rok przyniósł realną pomoc i realizację planów.