Podniebni drapieżcy cz.5: Dassault Rafale

Pierwotnie Francuzi planowali przystąpić do programu budowy wspólnego europejskiego myśliwca 4. generacji (najpierw ECA - European Combat Aircraft potem EFA - European Fighter Aircraft). Jednak ich koncepcja w wielu aspektach różniła się od promowanej przez pozostałe państwa. Dlatego podjęto decyzję o samodzielnym opracowaniu własnego samolotu. Zadania podjęła się firma Dassault, która jest producentem doskonałych, eksportowanych do wielu krajów świata, samolotów rodziny Mirage. Nie było to łatwe zadanie, gdyż nowa maszyna miała zastąpić aż 7 typów samolotów używanych przez siły powietrzne Francji.

Rafale, w przeciwieństwie do panujących trendów, miał od razu być wielozadaniowym myśliwcem zdolnym do głębokiej penetracji wrogiego terytorium (najczęściej projektuje się klasyczny myśliwiec, który z biegiem czasu jest modernizowany do wersji wielozadaniowej). Podobną koncepcję przyjęli Amerykanie przy projektowaniu F-18 E/F Super Hornet.

Prototyp w wersji A oblatano w 1986 roku. Warto dodać, że osiągnął on prędkość 1.6 ma bez użycia dopalaczy. Obecnie produkowana jest jednomiejscowa wersja C i dwumiejscowa wersja B (szkolno-treningowa oraz dedykowana do ataku na cele lądowe) dla sił powietrznych oraz M dla marynarki wojennej, mogąca operować z pokładu lotniskowca (płatowiec wzmocniono, dodano hak do lądowania oraz systemy pomagające pilotowi wylądować na niewielkim pokładzie lotniskowca).

Ten dwusilnikowy samolot jest potencjalnie niesterowny, dlatego aby mógł latać, niezbędny jest system aktywnego sterowania fly-by-wire. Komputer kilka razy na sekundę wychyla stery, aby maszyna utrzymała się w powietrzu. Jednak dzięki takiemu rozwiązaniu Rafale jest niesłychanie zwrotny. Dodatkowo fly-by-wire zabezpiecza myśliwiec przed przekroczeniem przez pilota dopuszczalnych parametrów, co spowodowałoby uszkodzenie maszyny. 70 proc. powierzchni płatowca zbudowane jest z kompozytów. Dzięki temu o 40
proc. wzrosła w maksymalna masa startowa w porównaniu do tradycyjnej konstrukcji składającej się z aluminium oraz tytanu.

Dużą uwagę inżynierowie poświęcili rozwiązaniom obniżającym koszty eksploatacji samolotu. Na przykład wiele części z lewej i prawej strony płatowca jest identycznych. Upraszcza to w znacznym stopniu kwestię logistyki. Zadbano o łatwość dostępu przez techników do większości elementów samolotu eliminując konieczność użycia ciężkiego sprzętu.

Rafale posiada radar THALES RBE2 z pasywnym skanowaniem fazowym (PESA). Może on śledzić 40 obiektów powietrznych, jak i lądowych w tym samym czasie oraz naprowadzać pociski na 8 z nich. Poza wykrywaniem celów może odwzorowywać trójwymiarową mapę powierzchni ziemi. Pozwala ona na omijanie przeszkód w locie na niskim pułapie oraz służy do naprowadzania uzbrojenia na cel. Najnowsza partia maszyn będzie miała zamontowany jeszcze nowocześniejszy radar z aktywnym skanowaniem fazowym (AESA), co znacząco zwiększy jej możliwości.

Uzupełnieniem radaru są systemy pasywne: dalmierz laserowy z kamerą światła widzialnego (umożliwia wzrokową identyfikację celów), system pracujący w podczerwieni (wykrywa obiekty znajdujące się do 100 km od samolotu) oraz zaawansowany system samoobrony SPECTRA (trybie automatycznym analizuje zagrożenia oraz decyduje o sposobie ochrony maszyny). Dzięki systemom pasywnym Rafale może skrycie podejść do potencjalnego celu bez zdradzenia swojej pozycji przez pracujący radar. Przy atakach na cele naziemne pilota wspomaga laserowy wskaźnik celu DEMOCLES.

Istnieje możliwość transmisji danych w czasie rzeczywistym między samolotami (na przykład wczesnego ostrzegania jak AWACS) oraz systemami lądowymi. W przypadku wykonywania misji zwiadowczych, Rafale może przekazywać zdjęcia wysokiej rozdzielczości w trakcie lotu bezpośrednio do terminali naziemnych.

Na 14 punktach pod kadłubem można podwiesić do 9 ton uzbrojenia. Mogą to być m.in. pociski powietrze-powietrze MICA, w przyszłości najnowsze europejskie rakiety powietrze-powietrze dalekiego zasięgu METEOR, rakiety przeciwokrętowe EXOCET, bomy klasyczne i kierowane laserowo, pociski manewrujące (np. Apache) oraz broń jądrowa (pociski ASMP obecnie przenoszone prze specjalna wersję N samolotu Mirage 2000).

Ze względu na koszty nie zdecydowano się na zaprojektowanie samolotu niewidzialnego dla radaru. Jednak zastosowano szereg rozwiązań zmniejszających skuteczny przekrój radiolokacyjny (m.in. pokryto kadłub powłoką pochłaniającą promieniowanie elektromagnetyczne). Według producenta system samoobrony potrafi tak zmylić radary, że maszyna będzie dla nich niewidoczna.

Na ostatnich ćwiczeniach Red Flag w USA Rafale miały okazję prowadzić symulowane walki manewrowe z samolotami 5 generacji F-22. Na kilkanaście pojedynków dwa zakończyły się zwycięstwem samolotów francuskich, pozostałe nie dały rozstrzygającego wyniku. Świadczy to o doskonałych własnościach aerodynamicznych Rafale, które nie ustępują maszynie amerykańskiej wyposażonej w kierowany wektor ciągu.

Rafale brał udział w nalotach na Libię w 2011 roku oraz w działaniach w Mali w 2013 roku. Jak dotychczas jedynym sukcesem eksportowym firmy Dassault jest wybór 126 Rafale przez wojska lotnicze Indii. Jednak ostateczna umowa nie została jeszcze podpisana.

To samolot, w którym zastosowano szereg unikatowych rozwiązań, czyniących z maszyny bardzo groźną broń na współczesnym polu walki. Myśliwiec ma pozostać w służbie co najmniej do 2040 roku, kiedy najprawdopodobniej zastąpią go samoloty bezzałogowe.