Szacunek i dewastacja, czyli gdańskie cmentarze wojenne

- Gdańsk jest kluczem do wszystkiego

- powiedział (podobno) Napoleon na Grodzisku, a ilość grobów tych, którzy chcieli posiąść lub utrzymać ten klucz, potwierdza prawdziwość słów francuskiego cesarza. Dzisiaj groby te są starannie pielęgnowane, lub popadają w otchłań zapomnienia.

Cmentarz Garnizonowy

Powstał na początku XIX w. u stóp wzgórza, z którego Napoleon podziwiał Gdańsk. Składa się z części przeznaczonej dla ludnościcywilnej i żołnierzy poległych w trakcie wojen, które przetaczały się naprzestrzeni wieków przez miasto. Spoczywają obok siebie żołnierze francuscy, rosyjscy, polscy, niemieccy. Zwykli szeregowi i ich generałowie. Jest między tymi grobami wyraźna różnica.

Staraniem Związku Mniejszości Niemieckiej, na mocy porozumień polsko-niemieckich, w sierpniu 2000 roku otwarta została kwatera przeznaczona dla żołnierzy niemieckich poległych w czasie II wojny światowej. Jest też symboliczna mogiła dla gdańszczan, których groby zostały po wojnie zlikwidowane. Na grobach tych panuje iście niemiecki porządek, a szczególną uwagę zwraca „owa wpuszczona w wolno stojący ceglany mur płyta z trawertynu, na którym w wypukłym reliefie ponad liśćmi dębowymi widać profil policyjnego hełmu z czasów Wolnego Miasta”.

Idealny porządek niemieckiej części cmentarza zakłóca sąsiedztwo grobów o których pamięć, nikt dzisiaj nie walczy. Z gąszczu chwastów wychylają się prawosławne krzyże i nagrobki z inskrypcjami pisanymi cyrylicą. Cztery autentyczne lufy ciężkich moździerzy, stanowiące pomnik
pamięci żołnierzy austriackich, dzielnie walczą z otaczającymi je krzakami.

Pośród grobów cywilnych, zajmujących dzisiaj znaczną część cmentarza „wznosi sięstella z wapienia, przed nią leży zardzewiała kotwica”* – to zbiorowa mogiła marynarzy z krążownika „Magdeburg”, a płonące znicze zaświadczają, że ktoś o nich pamięta.

* - Günter Grass „Wróżby kumaka”

Galeria zdjęć-https://naszemiasto.pl/fotogaleria-cmentarz-garnizonowy-w-gdansku/ar/c4-4416698

Cmentarz żołnierzy radzieckich

Powstała w 1946 roku nekropolia robi już od wejścia
wrażenie. Rozległy teren, otoczony jest

rozłożystymi drzewami, a monumentalny pomnik obejmuje opieką 3089 pięcioramiennych gwiazd, z których każda symbolizuje życie. Pochowani tu zostali żołnierze i oficerowie walczący w marcu 1945 r. o Gdańsk, jeńcy oraz cywilni obywatele ZSRR, którzy zmarli na terenie miasta. Pierwsze wrażenie czystości, przestrzeni i szacunku pryska po obejściu całości nekropolii. Wandalom nie dają spokoju ustawione w nienagannym szyku radzieckie gwiazdy, toteż co pewien czas je niszczą lub wyrywają. Urzędnicy z Zarządu Dróg i Zieleni, zajmującego się cmentarzem, są coraz bardziej bezradni, a gwiazdy powoli znikają

Galeria zdjęć - https://naszemiasto.pl/fotogaleria-cmentarz-zolnierzy-radzieckich-w-gdansku/ar/c4-4416700

Cmentarzyk na Westerplatte

Westerplatczyków, którzy według fikcji literackiej Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego „... prosto do nieba czwórkami szli... ” było zaledwie piętnastu. W lipcu 1946 roku odsłonięty został skromny cmentarzyk, a z okazji 50. rocznicy walk na Westerplatte uzyskał nową oprawę. Stanęło na nim piętnaście kamiennych krzyży ozdobionych nieśmiertelnikami z danymi poległych, a w centralnym punkcie znalazł się pomnik poświęcony mjr. Henrykowi Sucharskiemu.

Przez siedem lat mała nekropolia cieszyła się zainteresowaniem turystów i była ważnym elementem nauczania historii. Niestety we wrześniu 2006 r. wykazali się zainteresowaniem złodzieje złomu i ukradli dwanaście nieśmiertelników.

Wojskowy Cmentarz Francuski

„Wkrótce po zakończeniu wojny władze francuskie postanowiły ekshumować szczątki swoich żołnierzy, którzy umarli w obozach jenieckich na terenie Polski i złożyć je na wspólnym cmentarzu wojskowym, który miał powstać w Gdańsku.... Na lokalizację cmentarza wybraliśmy przepiękne miejsce wyniesiona na wzgórzu, z którego roztacza się wspaniały widok na panoramę Gdańska. Władze miejskie lokalizacje zaakceptowały. Francuzi byli zachwyceni”** Podczas prowadzonych prac ziemnych natrafiono na szczątki ludzkie. „Okazało się, że był
tu już wcześniej cmentarz żołnierzy armii napoleońskiej, o czym na podkładach geodezyjnych nie było żadnej wzmianki. Dziwny traf”**

Cmentarz został otwarty w 1967 roku, przed przybyciem Charlesa de Gaulle’a do Gdańska. Pochowanych jest na nim prawie 1500 żołnierzyi cywili z różnych epok, a utrzymywany jest przez Francuzów. W 2002 roku zakończył się trwający dwa lata remont nekropolii. Koszt prac wykonanych przez
polskie firmy budowlane wyniósł 700 tys. zł

i również w całości został pokryty przez Ambasadę Francji.

Soczysta trawa, urozmaicony gdzieniegdzie muzułmańskimi stelami równy szyk białych krzyży i łan stokrotek sprawiają prawdziwie niebiańskie skojarzenia...

** - Adam Haupt we „Wspomnieniach z odbudowy Głównego Miasta”

Galeria zdjęć -

https://naszemiasto.pl/galeria-wojskowy-cmentarz-francuski-w-gdansku/ar/c4-4416656