Andriej Tarkowski. 30 lat później

Za życia otaczał go prawdziwy kult, sam też był od młodości przekonany o swej wyjątkowości i misji, jaką przyszło mu spełnić poprzez kino. Umierając wątpił jednak, czy filmy jego znajdą zrozumienie i odpowiednio wrażliwych odbiorców. Pesymistycznie bowiem oceniał przemiany kulturowe, których był świadkiem.
Dla Tarkowskiego istotą kina było poszukiwanie i utrwalanie czasu, czasu utraconego, przeoczonego, nieodnalezionego, czego wyraz dał doskonale w swoim filmie „Zwierciadło”. Widz kinowy, zdaniem rosyjskiego reżysera, pragnie poprzez udział w seansie zapełnić luki we własnym doświadczeniu, oderwany od prawdziwego życia poprzez nadmiar płacy i miałkość codziennego życia w kinie poszukuje „utraconego czasu”, który mógłby wypełnić pustkę, którą w sobie czuje.
Tarkowski był nie tylko reżyserem, ale filozofem czy wręcz mistykiem kina, który poprzez obraz filmowy pragnął przywołać nieskończoność, niewyrażalność, transcendencję. „Artysta, który nie stara się odnaleźć absolutnej prawdy i przekłada szczegóły nad cele powszechne – może być tylko chwilowym władcą” – uważał. Tarkowski bardzo poważnie traktował swoje powołania jako artysty i służbę ludziom. Swoimi filmami starał się służyć ludziom, którzy stracili wiarę i nadzieję, którzy popadli w rozpacz. Taka postawę uosabia główny bohater jego genialnego filmu „Stalker”, który chcąc pomóc ludziom uwierzyć w swoje powołanie, sam zmaga się z własnym kryzysem tożsamości. Rosyjski reżyser uważał za swój obowiązek, aby człowiek oglądając jego filmy „odczuł potrzebę miłości, zapragnął nią obdarzać i doświadczył wezwania piękna”.
Jakże odlegle od dzisiejszego kina leżą te postulaty Tarkowskiego, jak bardzo kino przesunęło dziś rozumienie swojej misji. Czy w ogóle jeszcze można dziś mówić o misji kina? Dla ilu dziś reżyserów ważny jest kluczowy dylemat człowieka, który Tarkowski nazwał „dylematem Tołstoja”, a mianowicie rozdarcie między wartościami idealnymi a koniecznością życia w świecie materialnym? Wszystkie filmy rosyjskiego reżysera traktowały w sumie o takim konflikcie.
Prawie całą filmografię Andriej Tarkowskiego będzie można obejrzeć na przeglądzie filmowym „Andriej Tarkowski. 30 lat później”, który odbędzie się w dniach 12-15 stycznia 2017 r. w warszawskim kinie Świt. Przed każdym filmem zostanie wygłoszona prelekcja przez Mikołaja Wojciechowskiego, wybitnego znawcę kina rosyjskiego i twórczości Tarkowskiego.