Architekci Miasta Łodzi – Wiesław Lisowski

Spotkanie miało niezwykle uroczysty charakter. Oprócz autorki przybyli na nie przedstawiciele rodziny Wiesława Lisowskiego (córka Maria Lisowska-Cygańska oraz żona śp. Jana Lisowskiego – syna twórcy), prof. dr hab. Krzysztof Stefański – konsultant ds. naukowych albumu oraz wydawca Michał Koliński. Całość poprowadziła redaktor Joanna Podolska.

Przedstawiony album pod każdym względem został opracowany wyjątkowo starannie. Zarówno przez autorkę jak i wydawnictwo. Treściwy merytorycznie, ale jednocześnie bardzo przejrzysty tekst dopełniają fotografie, rysunki i rzuty, które zostały odpowiednio przygotowane, dobrane i umieszczone. Część z fotografii pochodzi ze zbiorów archiwalnych, inne zaś zostały wykonane współcześnie, specjalnie na potrzeby tego opracowania. W połączeniu z twardą okładką projektu Agaty Dąbrowskiej i opracowaniem graficznym poszczególnych stron wykonanym przez Pawła Szewczyka książka ta plasuje się wśród najważniejszych i najciekawszych wydanych ostatnio książek dotyczących tematyki łódzkiej.

Nie przypadkiem Justyna Brodzka zainteresowała się tym właśnie architektem. To twórca, któremu Łódź zawdzięcza bardzo wiele. Co prawda w 1884 r. urodził się w Ząbkach pod Warszawą, zaś dyplom artysty-architekta w 1918 r. uzyskał na Wydziale Architektury Cesarskiej Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu, to jednak od 1919 r. mieszkał i pracował w Łodzi. Do 1929 r. pełnił wiele funkcji urzędniczych m.in. był długoletnim architektem miejskim. Później miał własne biuro projektowo-badawcze. Nadał Łodzi i jej okolicom, nie tylko nowoczesnego kształtu, ale przyczynił się również do podniesienia standardu życia w tej aglomeracji. Projektował bardzo potrzebne obiekty użyteczności publicznej – szkoły, szpitale, kościoły, budynki mieszkalne i reprezentacyjne oraz prywatne wille i nagrobki cmentarne.

„Istotne znaczenie ma fakt, że jest to architektura, która się nie zestarzała. Pomijając zaniedbania wynikające z uwarunkowań społecznych oraz upływu czasu, który odcisnął swoje piętno na budynkach – nadal doskonale spełniają one swoje funkcje. Wiele z nich do dziś służy celom dla których zostały zbudowane (np. szpital im. N. Barlickiego przy ul. Kopcińskiego 22 - przyp. autorki art.) Wydaje się, że Lisowskiemu udało się stworzyć taki typ architektury, który niezależnie od czasów, zmieniających się uwarunkowań, wymogów czy mody, nadal jest aktualny, użytkowy; słowem – funkcjonalny. (...) Jego obiekty przetrwały w niezmienionej formie i od blisko osiemdziesięciu lat służą mieszkańcom miasta.”- we wstępie do książki pisze Justyna Brodzka.

Wiesław Lisowski zmarł w 1954 roku. Jego grób znajduje się na łódzkim cmentarzu katolickim na Dołach przy ul. Smutnej. Praca Justyny Brodzkiej to dodatkowy pomnik wystawiony artyście. Najpierw autorka wprowadza czytelnika w świat łódzkiej architektury dwudziestolecia międzywojennego. Później przedstawia rys biograficzny i biografię artystyczną architekta. Ciekawe są również rozważania dotyczące tego, jaki wpływ na twórczość Wiesława Lisowskiego wywarło środowisko petersburskie. Jednak najważniejszą częścią tomu jest charakterystyka jego twórczości oraz jej przykłady. Stosunkowo obszerną część wydania stanowi też omówienie projektów, które artysta zgłaszał do konkursów architektonicznych. Autorka sporządziła również katalog prac z podziałem na obiekty różnego typu. W sumie jest ich 75. Album opatrzony jest też bibliografią, wykazem archiwaliów i maszynopisów oraz indeksem nazwisk.

Wiesław Lisowski zaprojektował dla Łodzi około stu obiektów. Tylko nielicznych nie zrealizowano. Większość z nich w Łodzi mija się na co dzień. Wchodzi się do nich i korzysta z nich. W szpitalach zaprojektowanych przez Wiesława Lisowskiego i dziś leczeni są chorzy, a w szkołach i dziś kształcą się uczniowie. Publikacja Justyny Brodzkiej nie tylko wyczerpująco przedstawia twórczość architekta oraz historię jego gmachów, ale także dobitnie uświadamia, że na jego pracę złożyły się profesjonalnie zaprojektowane budynki, których funkcjonalność i estetyka wybiegała w czasie daleko do przodu. To, że był profesjonalistą wiedziało wiele osób, ale to, że był wielkim profesjonalistą szersza publiczność może się dowiedzieć dopiero z książki Justyny Brodzkiej.
Promocji książki towarzyszyło otwarcie wystawy archiwalnych fotografii związanych przede wszystkim z działaniem zawodowym Wiesława Lisowskiego, a pochodzących ze zbiorów rodzinnych architekta. Większość z nich nigdy dotąd nie była pokazywana ani publikowana. Zrobiono je przed II wojną światową. Oprócz dwóch portretów sławnego architekta oraz jednej przedstawiającej go w towarzystwie żony Zuzanny i córek resztę z 41 fotografii stanowią:
1. wizerunki gipsowych modeli (np. gmachu "Ymca"przy ul. Moniuszki 4a czy kościoła pw. Przemienienia Pańskiego przy ul. Rzgowskiej 88);
2. zdjęcia obiektów zrealizowanych (np. Pomnik Straconych 1905-1907 za Wolność i Lud wzniesiony w Polesiu Konstantynowskim w 1923 roku czy łódzki szpital im. N. Barlickiego przy ul. Kopcińskiego 22);
3. fotografie obiektów będących w trakcie budowy (np. Kościół pw. św. Jakuba w Głownie przy ul. Łowickiej 37 stawiany w latach 1923-1930);
Unikatowe zdjęcia prezentowane w galerii przy ul. Piotrkowskiej 109 będzie można oglądać do 12 lutego 2009 roku. Fotografie na wystawę ze zbiorów rodzinnych udostępnił Paweł Lisowski - wnuk Wiesława Lisowskiego.

Justyna Brodzka (32 l.) ukończyła Historię Sztuki na Uniwersytecie Łódzkim oraz Wydział Produkcji Filmowej i Telewizyjnej w Państwowej Wyższej Szkole Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi. Jest osobą niezwykle czynną. Oprócz tego, że prowadzi własną Galerię Sztuki i Pracownię Renowacji Mebli pracuje także naukowo oraz przy produkcjach filmów dokumentalnych. Planuje również wydanie następnej książki, która przedstawiać ma kolejnego architekta zasłużonego dla Łodzi.

Pozycja przedstawiona podczas spotkania stanowi pierwszy tom z serii Architekci Miasta Łodzi, której wydawanie Dom Wydawniczy Księży Młyn ma zamiar kontynuować. Całość liczy 112 stron i kosztuje ok. 50 zł. Konsultantem historycznym pracy był Ryszard Bonisławski (61 l.) – dyrektor Centrum Informacji Turystycznej Urzędu Miasta Łodzi, ceniony znawca przeszłych dziejów tego miasta. Kolejne pozycje z tej serii mają przedstawiać dokonania innych sławnych architektów, którzy kształtowali oblicze Łodzi – w pierwszej kolejności prawdopodobnie Józefa Kabana-Korskiego (1886-1969) i Dawida Lande (1868-1928).