Bezcenne jajko Fabergé w polskich rękach!

Ta niezwykła historia jest prawie zupełnie nieznana, a jest w niej wszystko: piękna kobieta, wielka kariera, namiętność, diamenty, mężczyźni z milionami dolarów i jedno z najpiękniejszych jajek Fabergé, tak zwane „Jajko księżnej Marlborough”.
Bohaterka tej opowieści zapisała się w historii muzyki pod pseudonimem Ganna Walska. Naprawdę nazywała się Hanna Puacz, i pochodziła z Polski, urodziła się bowiem w Brześciu Litewskim w 1887 roku. Gdy miała 17 lat wyszła pierwszy raz za mąż, za rosyjskiego arystokratę hrabiego d`Eichhorna. Małżeństwo trwało tylko dwa lata, jednak piękną i ambitną Polkę wprowadziło do kulturalnej elity Petersburga. Sam car Mikołaj II zachwycał się jej idealną urodą i talentem wokalnym. Jej drugim mężem był uznany i bogaty nowojorski lekarz. Trzeci i czwarty mężowie byli bajecznie bogatymi amerykańskimi milionerami. Potem był jeszcze angielski wynalazca i wreszcie na zakończenie pisarz i zarazem mistrz tybetańskiego buddyzmu (nawiasem mówiąc o 20 lat młodszy od Walskiej).
Międzynarodową karierę śpiewaczki zaczęła Walska jeszcze w Rosji, ale nabrała ona tempa w Nowym Yorku w 1918 roku. Wraz z pierwszymi sukcesami objawiła się jej największa namiętność, którą było pożądanie klejnotów, zwłaszcza tych wielkich i drogich. Gdy wreszcie w 1922 roku wyszła za Harolda McCornicka, niezmiernie bogatego przemysłowca z Chicago, mogła się tej pasji oddać bez ograniczeń. McCornick kochał ją nad życie i był w stanie kupić jej wszystko. W grudniu 1922 roku New York Times, nieco złośliwie donosił, że McCornick kupił Walskiej teatr, by mogła radować swoim śpiewem amerykańską publiczność.
Walska kochała mężczyzn z milionami i diamentową biżuterię. Zgromadziła niesamowitą kolekcję klejnotów. Wśród wielu niezwykłych okazów posiadała indyjskie diamentowe naszyjniki z XVIII wieku, sznury ogromnych pereł, pierścień z diamentem w formie serca zwany „Sercem Walskiej”, ogromny, 95 karatowy, żółty diament w kształcie kropli, piękne naszyjniki z rubinami i szafirami. Szczególnie lubiła diamentową biżuterię wykonaną przez wielkiego amerykańskiego jubilera Cartiera.
Ukoronowaniem i największą ozdobą jej kolekcji dzieł sztuki złotniczej było jajko Fabergé, tak zwane Jajko księżnej Marlborough. Kupiła je na aukcji charytatywnej w 1926 roku od Consuelo Vanderbilt księżnej Marlborough. Rachunek za dzieło Fabergé zapłacił oczywiście McCornick. W ten sposób jedno z najpiękniejszych jajek Fabergé znalazło się w polskich rękach.
Jajko księżnej Marlborough zostało wykonane w 1902 roku przez Michała Perchina w pracowni firmy Fabergé w Petersburgu. Zostało zamówione przez Consuello Vanderbilt księżną Marlborough (w tamtym czasie była najbogatszą kobietą ameryki), która przyjechała do Petersburga na bal organizowany przez cara Mikołaja II. Podczas swojego pobytu w Rosji Consuello zjadła śniadanie razem z parą cesarską i mogła podziwiać kolekcje jajek Fabergé należącą do Marii Fiodorowny i Aleksandry Fiodorowny. Została wprost oczarowana niezwykłą sztuką Fabergé.
Jajko księżnej Marlborough jest zegarem gabinetowym. Ma kształt niewielkiej urny posadowionej na postumencie. Ozdobione jest różową emalią, złotymi ornamentami i obficie wysadzane diamentami. Dookoła podstawy urny i jej korpusu wije się diamentowy wąż, którego głowa jest wskazówką zegara. Dekoracja dzieła wykonana jest w stylu klasycznym. Na postumencie znajduje się diamentowy monogram „CM” z koroną (Consuelo Marlborough).
Jajko księżnej Marlborough było w posiadaniu Ganny Walskiej do 1965 roku, kiedy to zostało sprzedane na aukcji. Dzieło kupił Malcolm Forbes. Było to pierwsze jajko Fabergé zakupione do kolekcji Forbesa, która wkrótce się powiększyła i stała najwspanialszą kolekcją dzieł Fabergé na świecie.
Ganna Walska uzyskała ze sprzedaży jajka Fabergé zaledwie 57 tys. dolarów. Pieniądze wydała na urządzenie ogrodu w posiadłości Lotusland. Z czasem udało się jej tam stworzyć jeden z najpiękniejszych ogrodów Ameryki. Po śmierci Walskiej w 1984 roku ogród został zamieniony w muzeum i udostępniony publiczności.
Co stało się z Jajkiem księżnej Marlborough? W 2004 roku, wraz z całą kolekcją Malcolma Forbesa, zostało kupione przez rosyjskiego miliardera Wiktora Wekselberga. Dziś znajduje się w Rosji. To jedyne jajko Fabergé wykonane dla klientki z Ameryki.

*Na podstawie książki: A. Szymański, Fabergé. Historia i arcydzieła, Opole 2014.