Energia jądrową jako część ekologicznej gospodarki

Podpisy przedstawicieli 192 państw, złożone pod Paryskim porozumieniem klimatycznym, określającym w każdym konkretnym przypadku etapy związane z osiągnięciem ogólnego celu, tj. utrzymania wzrostu temperatury globu do 2100 roku na poziomie znacząco niższym niż wskaźnik 2°C, przypieczętowały dążenie społeczności międzynarodowej w kierunku uregulowania kwestii globalnego ocieplenia. Kontrola poziomu temperatury na świecie jest osiągalna poprzez nieprzerwane ograniczenie poziomu emisji gazów cieplarnianych do środowiska. Obecnie 113 państw już zadeklarowały wypełnienie odpowiednich zobowiązań w kwestii klimatu poprzez ratyfikację Porozumienia.

Jednym z największych sektorów gospodarki, którego w pierwszej kolejności będą dotyczyły zmiany, spowodowane koniecznością ograniczenia poziomu spalanych węglowodorów, będzie sektor energetyczny. W większości europejskich państw – uczestników Paryskiego porozumienia – podstawę krajowego systemu energetycznego stanowią elektrociepłownie oparte na węglowodorowych źródłach energii. Tak, na przykład, we Włoszech ponad 60% energii powstaje dzięki wykorzystaniu produktów naftowych oraz gazu naturalnego . Analogiczny sytuacja dotyczy wielu krajów Europy Wschodniej, na przykład, Polski, gdzie około 80% energii powstaje w wyniku spalania węgla kamiennego i brunatnego (entso-e factsheet 2015). Zobowiązania przyjęte przez dane kraje w związku z realizacją Paryskiego porozumienia przewidują konieczność modyfikacji krajowego sektora energetycznego w kierunku zwiększenia w bilansie energetycznym udziału niezawodnych źródeł energii o minimalnym negatywnym wpływie na środowisko. W tym świetle dla wielu państw atom może stać się najbardziej skutecznym instrumentem do realizacji takich zmian. Na podstawie wniosków przeprowadzonego w tym roku przez Narodowe Centrum Badań Jądrowych w Polsce badania to właśnie atom powinien stać się głównym elementem przyszłego krajowego czystego systemu energetycznego.

Drugim kierunkiem niskowęglowej energetyki, prężnie rozwijającym się obecnie w Europie, są odnawialne źródła energii (OZE). Wiele państw ucieka się do budowy farm wiatrowych i słonecznych w celu ograniczenia zależności węglowej krajowych systemów energetycznych. Jednocześnie, z ekonomicznego punktu widzenia, OZE wykazują niską wydajność przy dość wysokich kosztach ich wytworzenia. Tak, na przykład, w Niemczech – pierwszym kraju, w którym obrano ścieżkę przekształcenia OZE w główny element energetycznego bilansu kraju, coroczne dotacje na rozwój odnawialnych źródeł w 2014 roku wyniosły 23 mld euro, a w 2015 – 28mld euro. Na podstawie kalkulacji ekspertów fryburskiego Instytutu Ekologii Stosowanej (Niemcy), taki poziom dotacji państwowych utrzyma się do 2024 roku z perspektywą dalszego wzrostu .

Wykorzystanie OZE zależy także od warunków pogodowych – wiatr i energia słoneczna nie są w stanie pokryć podstawowego zapotrzebowania krajowych systemów energetycznych oraz zabezpieczyć bieżących potrzeb ze strony społeczeństwa. W porach szczytowego obciążenia OZE tak naprawdę mogą wytworzyć energię, której poziom jest w stanie pokryć do 50% i więcej zapotrzebowania na energię elektryczną, jednakże ich poważną wadą jest brak stabilności wytwarzanego poziomu energii. W okresy bezwietrznej pogody i braku oddziaływania promieni słonecznych wydajność OZE jest bliska zeru, podczas gdy w słoneczne i wietrzne dni sieci mogą być nawet przeciążone.

W związku z wysokim poziomem zależności schematu wydajności energii elektrycznej wytwarzanej przez stacje dedykowane OZE od pogody i zjawisk związanych z porami roku, do pokrycia zapotrzebowania systemu energetycznego będzie niezbędna znacznie większa zainstalowana moc źródeł generujących OZE w porównaniu z elektrociepłowniami, w których poziom wytwarzanej energii elektrycznej realizowany jest w oparciu o jednolity przewidywalny schemat.

Przedstawiając komentarz do sytuacji w Niemczech, gdzie w maju 2016 roku w ciągu jednej godziny prawie 100% popytu na energię elektryczną zostało pokryte przez OZE, analityk Bloomberg New Energy Finance Monne Depraetere zaznaczył, że w najbliższym czasie nie przewidujemy całkowitego przejścia na OZE, właśnie z powodu niestabilności takich źródeł. „[W Niemczech] cały czas należy zachować cieplne źródła energii elektrycznej w celu wsparcia dostaw przy braku słońca i wiatru”, – zaznaczył Depraetere.

Z kolei, energia jądrowa stanowi stabilne i względnie tanie źródło energii, którego zainstalowana moc jest w stanie zabezpieczyć pokrycie podstawowego obciążenia krajowych systemów energetycznych. Współczesne rozwiązania technologiczne, stosowane przy budowie obiektów energii jądrowej w różnych państwach na świecie, umożliwiają zagwarantowanie maksymalnego poziomu bezpieczeństwa środowiska i lokalnych mieszkańców.

W trakcie zorganizowanych w październiku spotkań z zastępcą ministra gospodarki, handlu i przemysłu Japonii Yosuke Takagi, zastępca ministra energii Polski Andrzej Piotrowski zaakcentował potrzebę rozwoju technologii jądrowych. „Kraj potrzebuje czystych i niezawodnych źródeł energii elektrycznej. W tym celu należy rozwijać technologie jądrowe, a także czyste technologie węglowe związane z wytwarzaniem energii”, – zaznaczył Piotrowski.

Budowa obiektów jądrowych, nienakładająca dodatkowych opłat z tytułu podatków na społeczeństwo, jest w stanie ochronić przemysł wydobywczy węgla, a także dać nowy impuls dla technologicznego rozwoju sektora poprzez kogenerację. Tak, na przykład, zastosowanie reaktorów wysokotemperaturowych umożliwia organizację cyklu produkcyjnego paliwa ciekłego, które może stać się w perspektywie jednym w najważniejszych części składowych obrotu z tytułu eksportu Polski.

Pomimo, że Polska obecnie opracowuje wyłącznie strategie rozwoju krajowych źródeł energii, w tym i jądrowych, a jej wykonanie wymagać będzie długiego okresu czasu, atom już teraz może pokryć wewnętrzne zapotrzebowanie kraju. Przyszłościową jawi się możliwość importu energii elektrycznej od tworzonych na terytorium Białorusi i Kaliningradu stacji jądrowych. Import energii z Bałtyckiej Elektrowni Jądrowej w celu dalszego tranzytu do sąsiadujących państw europejskich może w krótkim czasie przekształcić Polskę w kluczowy ośrodek energetyczny Europy Środkowo-Wschodniej, dać niezbędny czas polskiej energetyce na rozwój własnych ekologicznych źródeł energii.