Filozofia… Czy aby dla amatorów?

Filozofia… Czy aby dla amatorów?

Nie da się jednoznaczne zdefiniować pojęcia filozofii, gdyż w historii kierunki filozoficzne ulegały zmianom. Dlatego też w pojmowaniu "filozofii" należy mieć na uwadze kontekst historyczny, kulturowy oraz konkretne jednostki, które głosiły swoje własne poglądy na temat filozofii, jej istoty i funkcji. Nikt jednak nie potrafi jednoznacznie odpowiedzieć na pytania, które zadowoliłyby każdego, i które nie stawiałyby kolejnych pytań. A pytania rodzą się wtedy, gdy czegoś nie rozumiemy, czemuś niedowierzamy, gdy się dziwimy i nie jesteśmy pewni, czy to sen czy jawa. Reakcją jest właśnie pytanie, a pytanie – podstawą filozofii.

"To stan bardzo znamienny dla filozofa: dziwić się. Nie ma innego początku filozofii, jak to właśnie" – mówił Platon, a potwierdził jego słowa uczeń, Arystoteles: "Dzięki bowiem dziwieniu się ludzie obecni, jak i pierwsi myśliciele, zaczęli filozofować; dziwiły ich początkowo niezwykłe zjawiska spotykane codziennie, później z wolna stawali wobec trudniejszych zagadnień, jak na przykład wobec zjawisk związanych z Księżycem, Słońcem i gwiazdami, i  wobec powstawania wszechświata. A kto jest bezradny i dziwi się, poznaje swoją niewiedzę".

Do słów dwóch wielkich greckich filozofów nawiązuje między innymi Martin Heidegger, twierdząc że "pathos (zdziwienie) powinniśmy rozumieć jako arche (początek) filozofii. Ów pathos – pisze – nie stoi po prostu na początku filozofii tak, jak np. umycie rąk poprzedzające operację chirurgiczną. Zdziwienie unosi i przenika filozofię".
Zatem warto uświadomić sobie, że stawiając sobie pytanie: czym jest filozofia, w  pierwszym rzędzie powinniśmy w jakiejś formie ustosunkować się do dylematu: czy istnieje jedna filozofia, czy jest ich wiele. Odpowiedź będzie niebywale trudna. Właśnie…

Mam przed sobą interesującą książkę poetycką Tadeusza Lira-Śliwy zatytułowaną Filozofia dla amatorów, w której autor próbuje swoimi wierszami filozoficznie odpowiedzieć na trudne pytania. Tytuł jest jednak mylący gdyż nie są to stricte wiersze dla laików. Trzeba wysilić umysł by zrozumieć sens filozoficzny poszczególnych utworów. Np. z wiersza Świat otwarty czytelnik dowiaduje się, że: "/Wchodzi / Pan // Skrzypią / gwiazdy"i zaczyna się zastanawiać dlaczego gwiazdy skrzypią? Co to za Pan? (myślę że chodzi o Boga) Dlaczego się Go boją? Czyżby się bały Stwórcy? Można też zinterpretować ten wiersz inaczej: gwiazdy (może ludzie) skrzypią, wyrażając w ten sposób radość, owacje, mimo że skrzypienie kojarzy się z czymś złym, albo Świat otwarty jest dla każdego, aż tu nagle wszyscy truchleją bowiem wchodzi okrutny szef lub radują się bo to ich dobry pracodawca i kolega. Dziwimy się i zaczynamy filozofować...
W książce jest pełno wierszy, które mogą zaskakiwać, burzyć naszą wyobraźnie, zmuszać do zadawania pytań, na które może nie być odpowiedzi...
Autor niektóre wiersze dedykuje znanym filozofom: Arturowi Schopenhauerowi - "Wszystko jest jednym", Epikurowi - "Ogród Epikura" czy twórcy fenomenologii Edmundowi Husserlowi - "Zaimek metafizyczny", udowadniając że napisał swoją Filozofię dla amatorów znając podstawowe zagadnienia filozofii, jako takiej...

Czy poeta(ka) może być filozofem? Dlaczego nie! Tadeusz Lira-Śliwa także i im zadedykował niektóre wiersze, ot chociażby swojej żonie, też poetce Izabeli Monice Bill:
Dobroć anielska
- Świat jest erotyczny
- Dzięki Bogu
- Celna uwaga
- Jak strzał Amora
Czy Rafałowi Wojaczkowi:
PiramidaPoeta pisze A
Bóg patrzy
Z wierzchołka
Zet
Poeci w wierszach często zadają pytania, na które trudno znaleźć jednoznaczną odpowiedź. Sami nie odpowiadają i zostawiają z nimi czytelników, którzy muszą rozwikłać kwestie, bytu, wiary, niezrozumiałych zjawisk, zdziwień, cudów itd. itp.
Tadeusz Lira-Śliwa w wierszach także nie stara się odpowiadać na pytania, które sam zadaje, często nie wprost. Są one zakamuflowane w taki sposób by „Amator filozof” sam łamał głowę i dociekał prawdy. Ale czy ją uzyska, czy zaplącze się w kolejnych pytaniach? Odpowiedź znajdziemy sięgając po Filozofię dla amatorów.

A co o pojęciu filozofia mówi współczesna Encyklopedia?
"Filozofia [gr. philosophia ‘umiłowanie mądrości’] u źródeł greckich oznacza poszukiwanie, dążenie do wiedzy wyrastające ze zdziwienia wywołanego poczuciem nieprzejrzystości świata i stawiającego pod znakiem zapytania to, co dotychczas było zakorzenione w tradycyjnych mitach lub oczywiste, narzucające się bezpośrednio, przyjmowane bezkrytycznie. W ramach ogólnej charakterystyki pytań, problemów, rodzaju zainteresowań uważanych za filozoficzne można wskazać, że wyrastają one z  refleksji nad relacją między człowiekiem a światem przyrody, między człowiekiem a  światem wspólnoty, historii, wartości, rzeczy (ogólnie — kultury), nad relacją człowieka w stosunku do samego siebie oraz w stosunku do absolutu pojawiającego się jako synteza wszelkich możliwych odniesień bytu ludzkiego" (...).
Czy jednak tym samym rozwiejemy wątpliwości związane z pojęciem filozofia? Nie wiem i chyba nigdy się nie dowiem. Zatem wspólnie dociekajmy…
Jerzy Granowski

Filozofia dla amatorów – Tadeusz Lira-ŚliwaProjekt okładki – Izabela Monika Bill
Drukarnia TOTEM
Inowrocław 2015
ISBN 978-83-937223-0-3