Gdowskie Kapliczki

Wykopaliska Archeologiczne prowadzone w okolicach Gdowa poświadczyły, że osadnictwo na tym terenie miało miejsce już w Paleolicie, neolicie i w epoce brązu. Z zapisów Jana Długosza wynika, że pierwsza stała osada została założona w XI wieku przez Gedkę Herbu Gryf. Prawdopodobnie był on fundatorem kościoła, którego istnienie odnotowano po raz pierwszy w 1272 (jest to najstarszy dokument potwierdzający istnienie Gdowa). Gdy siła Gryfitów zaczęła słabnąć Gdów dostał się we władanie Drużynów, co miało miejsce ok. 1270. Na rozwój Gdowa miało zasadniczy wpływ jego położenie na skrzyżowaniu szlaków kupieckich prowadzących na Węgry (obecnie Kraków – Limanowa) i Bochnia – Myślenice. Mieszkańcy średniowiecznego Gdowa zajmowali się rybołówstwem, rzemiosłem i kupiectwem. Rozwój osady był hamowany przez przepływającą od południa Rabę, która często występowała z brzegów, niszcząc zabudowę. W 1417 przez Gdów przeszedł orszak Władysława Jagiełły zmierzający z Halicza do Niepołomic. W 1444 król Władysław Warneńczyk jako wotum dziękczynne nadał gdowskiemu kościołowi pw. Najświętszej Marii Panny prawo dożywotniego czerpania dochodu, które jest przypisane do zajmowania określonego urzędu kościelnego i nosi nazwę beneficjum (prawa tego przestrzegano jeszcze w XIX wieku). Legenda głosi, że król zgubił podczas polowania drogę do zamku w Niepołomicach, uratowała go Matka Boża Gdowska, która wskazała mu prawidłowy kierunek jazdy. Gdów został przez króla przekazany sekretarzowi dworu Fihauserowi. W późniejszych latach Gdów często zmieniał właścicieli, byli nimi m.in. Stanisław II (Wielopolski) oraz Mikołaj II, ostatnimi właścicielami pod koniec XVII wieku zostali Lubomirscy. To stąd Marszałek Hieronim Lubomirski wyruszył na czele rycerstwa Szczyrzyckiego na odsiecz Wiedeńską. August III Sas nadał dobrom Gdowskim przywilej organizowania czterech jarmarków rocznie i cotygodniowego targu. Od tego czasu uważano Gdów za miasto. W 1772 miał miejsce I rozbiór Polski, Gdów wraz w ziemiami położonymi na prawym brzegu Wisły dostał się pod panowanie Austrii. Podczas powstania krakowskiego pod Gdowem miała miejsce jedna z najważniejszych bitew Bitwa pod Gdowem. 26 lutego 1846 wojska austriackie dowodzone przez gen. Ludwiga von Benedeka rozbiły oddział pułkownika Jakuba Suchorzewskiego. Po odzyskaniu niepodległości Gdów był ośrodkiem administracyjnym gminy leżącej w powiecie wielickim. W 1933 przeprowadzono w kraju reformę administracyjną, na podstawie ustawy scaleniowej Gdów stał się gromadą, która była częścią gminy zbiorowej. W Gdowie działał młyn, tartak i cegielnia, powszechnie też było koszykarstwo. Po 1945 miejscowość stała się lokalnym ośrodkiem handlowym i usługowym pełniącym funkcję lokalnego ośrodka obsługi rolnictwa. Okolice Gdowa charakteryzują się rozwiniętą agroturystyką

Historia Kopca Powstańców w Gdowie zaczerpnięta z "Kroniki Gdowa":

W jakiś czas po opuszczeniu Gdowa przez znienawidzony oddział huzarów austriackich, kiedy już zelżał terror i wszystko ucichło, ówczesna właścicielka Gdowa - Konstancja Fihauserowa - wraz z córkami usypała - dla pamięci - na miejscu pogrzebania powstańców mały kopczyk i na nim zapaliła światło. O wydarzeniu ktoś z "usłużnych" zawiadomił zaraz starostę Bochni, który ją zawezwał do cyrkułu i skazał za ten czyn na trzy tygodnie aresztują Karę odbyła w Bochni - dlatego, że Gdów w tym czasie był przydzielony do cyrkułu bocheńskiego. Austria, jako państwo zaborcze w roku 1782 poznosiła dawne starostwa polskie, potworzyła własne, nowe, zwane cyrkułami. W tych okolicach istniał cyrkuł bochentarnowski i wadowicki. Stan taki trwał aż do następnego podziału Galicji na mniejsze powiaty, kiedy to stworzono nowy powiat wielicki i do niego przyłączono Gdów. Dopiero po "Wiośnie Ludów", kiedy nastały spokojniejsze czasy, społeczeństwo tutejsze pomyślało o jakimś trwalszym upamiętnieniu miejsca pogrzebania powstańców gdowskich - i w roku 1848 usypało dwie wyższe mogiły, widoczne nawet z drogi krakowskiej, co potwierdza współczesny kronikarz Ambroży Grabowski, który w przejeździe przez Gdów w roku 1850 zboczył na cmentarz i widział te mogiły leżące obok siebie na pastwisku, w pewnym oddaleniu od muru cmentarnego i sfotografował je. To pierwsze historyczne zdjęcie mogił powstańców znajduje się w Archiwum Akt Dawnych w Krakowie. Jest to wiec pierwsza dokładna data, że ludność tutejsza myślała o upamiętnieniu miejsca spoczynku poległych powstańców Mogiły obie złączono później, stały się zaczątkiem obecnego kopca, który w 1854 roku - początkowo tutejsza społeczność, a następnie miejscowa Ochotnicza Straż Pożarna - niezmordowanie przez wiele lat sypała. Inicjatorem usypania trwałego i dużego kopca był tutejszy pocztmistrz - Józef Ślusarczyk, który od roku 1887 do 1904 kierował tutejszym Urzędem Pocztowym. To właśnie on założył w Gdowie Ochotniczą Straż Pożarną i ze strażakami stale, co roku sypał Kopiec. W roku 1903 Gmina Gdów przyjęła uchwałę powiększenia starego cmentarza o dwumorgowy obszar - tak, by kopiec samotnie stojący poza starym cmentarzem mógł znaleźć się w jego obrębie. W roku 1904 zmarł pocztmistrz Ślusarczyk i w tymże roku Gmina oddała parafii darowany grunt. Poświęcenie nowego cmentarza odbyło się w roku 1905, a pomnika na Kopcu - w roku 1906. W roku 1906, a więc w rocznicę 60-lecia wypadków w Gdowie, tutejsze społeczeństwo ze składek ogólnych i bardzo wydatnej ofiary, zebranej przez żyjących członków rodziny po powstańcach, zbudowało na kopcu pomnik , wyobrażającego biblijną Rachel, płaczącą nad utratą swych dzieci. Jej postać symbolizuje ból matki nad tragedią swych synów , Na granitowej tablicy, wstawionej we frontową ścianę pomnika, widnieje złocony napis : " POLEGŁYM ZA OJCZYZNĘ POD GDOWEM 1846-1906 R-I-P" - a na pozostałych ścianach cokołu 14 nazwisk poległych, jakie udało się z pomocą jeszcze wtedy żyjących krewnych ustalić - zaś na samym krzyżu pomnika wykuto w kamieniu napis: " BOŻE ZBAW POLSKĘ". Z biegiem lat Kopiec Powstańców stał się punktem docelowym wszystkich pochodów urządzanych przez tutejsze społeczeństwo z okazji rocznic narodowych.