Historia mistrzostw Europy w telegraficznym skrócie

*

Mistrzostwa Europy to impreza stosunkowo młoda, licząca sobie dopiero 52 lata. Dla porównania - Copa America ruszyła w 1916 roku, mistrzostwa świata - w 1930 r.

*

Pomysłodawcą rozgrywek był przewodniczący Francuskiej Federacji Piłkarskiej Henri Delauney. Jego idea, choć narodziła się w trzeciej dekadzie XX w., doczekała się realizacji dopiero w 1960 r. Gospodarzem pierwszych mistrzostw Starego Kontynentu była Francja. Do eliminacji zgłosiło się 17 reprezentacji, z których cztery zagrały w turnieju głównym. Pierwszym mistrzem został Związek Radziecki (w bramce z legendarnym Lwem Jaszynem), który w paryskim finale pokonał Jugosławię 2:1. Nie po raz pierwszy i nie ostatni do sportu wkroczyła polityka - znajdująca się pod rządami gen. Francisco Franco Hiszpania odmówiła gry z Sowietami w ćwierćfinale.

*

Hiszpanie zemścili się na ZSRR cztery lata później przed własną publicznością. I tym razem nie obyło się bez zgrzytów - w pierwszej rundzie kwalifikacji Grecja nie przystąpiła do dwumeczu z Albanią, z którą była w stanie wojny.

*

W 1968 r. we Włoszech ponownie najlepsi okazali się gospodarze. W półfinałowym meczu między Squadra Azzurra a ZSRR doszło do bezprecedensowego wydarzenia w dziejach mistrzostw - o awansie decydował rzut monetą. W eliminacjach wzięło udział już 39 państw.

*

Gospodarzem kolejnego turnieju była Belgia, która stała się świadkiem narodzin wielkiej drużyny RFN na czele z Seppem Meierem, Franzem Beckenbaurem i Gerdem Mullerem. W finale zespół Helmut Schöna rozbił Związek Radziecki 3:0. Dwa lata później Niemcy zostaną mistrzami świata.

*

Mistrzostwa Europy w Jugosławii, jak do tej pory najbardziej wychylone na wschód, przyniosły triumf Czechosłowacji po dramatycznym finale z RFN. Po raz pierwszy w historii o tytule przesądziły rzuty karne. Do klasyki futbolu przeszła podcinka Antoniego Panenki.

*

W 1980 r. we Włoszech do rywalizacji stanęło 8 reprezentacji, a gospodarze nie musieli już przedzierać się przez fazę eliminacyjną. Po raz trzeci z rzędu w ostatnim meczu turnieju wystąpiła reprezentacja zachodnich Niemiec, po raz drugi wygrała.

*

Mistrzostwa Europy wróciły do miejsca swych narodzin cztery lata później. Turniej był popisem "Trójkolorowych" i Michele'a Platiniego, który w pięciu spotkaniach strzelił 9 bramek. Do dziś (choć finaliści grają mecz więcej) nikt nie pobił tego wyniku.

*

W 1988 r. objawiło się wspaniałe pokolenie Holendrów z Ronaldem Koemanem, Ruudem Gullitem, Frankiem Rijkaardem oraz Marco van Bastenem, którego potężny wolej z prawie zerowego kąta w finałowym starciu z Sowietami uważany jest za jedno z najwspanialszych uderzeń w historii. Ogromny zawód przeżyli gospodarze (RFN), który w 1/2 przegrali z "Oranje".

*

Przebieg mistrzostw Europy w Szwecji w 1992 r. wymyka się jakimkolwiek logicznym uzasadnieniom. UEFA wykluczyła z turnieju pogrążoną w wojnie domowej Jugosławię, na jej miejsce wyznaczając Duńczyków, którzy w trybie natychmiastowym wracali z wakacji. Zespół Richarda Mollera Nielsena okazał się rewelacją rozgrywek - wyszedł z grupy zostawiając za burtą Francję i Anglię, w półfinale wygrał po karnych z obrońcą tytułu, a w finale na Ullevi był lepszy od zjednoczonych Niemiec. Duńscy kibice z dumą śpiewali: "Vi er rode, vi er hvide, vi er danske dynamite".

*

Zmieniała się mapa Europy, zmieniały się mistrzostwa. Tym w 1996 r. w Anglii po raz pierwszy nadano przedrostek "Euro (plus rok)", a do turnieju kwalifikowało się 16 drużyn. Po raz trzeci w historii Puchar Henri'ego Delauneya trafił w ręce Niemców, którzy po złotej bramce zrewanżowali się Czechom (no, połowicznie) za porażkę sprzed 20 lat. Dzięki tej wiktorii stali się samodzielnymi liderami klasyfikacji wszech czasów mistrzostw Europy.

*

Belgia i Holandia były pierwszymi państwami, które wspólnie organizowały turniej. Po dwóch dekadach złote medale ponownie zawisły na szyjach reprezentantów Francji, którzy po pełnym dramaturgii finale pokonali Włochów, potwierdzając miano najlepszego zespołu przełomu wieków. Serca kibiców podbiła również przebojowa Portugalia.

*

W pierwszym i ostatnim meczu Euro 2004 stanęli naprzeciw siebie gospodarze - Portugalczycy, oraz Grecy. W obu przypadkach lepsi okazali się piłkarze z Hellady. Diabioliczna strategia trenera Otto Rehhagela (trzy ostatnie mecze wygrane stosunkiem 1:0) przyniosła im historyczny sukces, a piłce nożnej jedno z największych sensacji w historii.

*

Reprezentacja Polski debiutowała na mistrzostwach Europy w Austrii i Szwajcarii. Po 44 latach złoto zdobyli efektownie grający Hiszpanie, przełamując wielopokoleniową klątwę.

*

Euro 2012 będzie ostatnim, na którym zagra 16 drużyn. Jeszcze nigdy najlepszych reprezentacji Starego Kontynentu nie podejmowało tak wielu gospodarzy - 83 mln, na tak dużej powierzchni - ponad 900 tys. metrów kwadratowych.
Znajdź nas na Google+