Islandia. Wulkan Hekla podnosi teren. Wkrótce może wybuchnąć

Islandzki kraj wyspiarski, położony na kilku wyspach, rozciąga się na tzw. "gorącym punkcie" Grzbietu Śródatlantyckiego - ma wiele gorących źródeł i gejzerów oraz lodowców, ale także czynnych wulkanów, m.in. Heklę, Katlę, Askję, Grimsvötn i Hvannadalshnúkur, który w Islandii jest najwyższym szczytem. Islandczycy wykorzystują aktywność wulkaniczną dla celów gospodarczych w domach, zakładach pracy produkcyjnej i instytucjach. Gorące źródła, jako wody termalne są w dużym stopniu tanią energią stosowaną w kraju do ogrzewania mieszkań. Jednak aktywność wulkanów nigdy nie stanowi, co oczywiste, powodów do zachwytu mieszkańców wyspy.

Podnosi się teren Hekli

Ostatnio – według mediów - wokół islandzkiego wulkanu Hekla, dochodzi do silnego podnoszenia się terenu i wydzielania się znacznej ilości dwutlenku węgla – podaje portal volcanodiscovery.com, o czym czytamy w informacji wokół Hekli podnosi się teren. Sygnały te mogą wskazywać o nadchodzącej bliskiej erupcji Hekli.

Może to być o tyle prawdopodobne, że wulkan ten, położony 115 km na wschód od stolicy kraju - Rejkjaviku, należy do najbardziej aktywnych na Islandii, ale i na świecie. Hekla jest najwyższym czynnym wulkanem Islandii; wznosi się na wysokość 1491 m n.p.m. W trakcie erupcji wyrzuca, ze swojej piekielnie gorącej gardzieli, duże ilości różnych składników wulkanicznych, takich jak: bomby i popioły, gazy i lawę. Naukowcy zaliczają Heklę do wulkanów "eksplozywno-efuzywnych, typu wezuwiańskiego".

Będzie potężna erupcja?

Na początku kwietnia 2013 roku, w północnej części stożka Hekli, zaobserwowano gwałtowne "pęcznienie" i wzrastanie terenu, czyli – w ocenie znawców – postępujący pierwszy stopień aktywowania wulkanu. Równocześnie w tym czasie we wnętrzu zaczęła gromadzić się płynna magma. W marcu 2013 roku, doszło w okolicznym obszarze, do niewielkiego trzęsienia ziemi. Wówczas obawiano się, że może to przyspieszyć erupcję.

Ostatni raz Hekla wykazała swoją wzmożoną aktywność w marcu 2000 roku. Zdaniem wulkanologów, od tego czasu wewnątrz wulkanu, zgromadziła się znacząca ilość magmy. Na podstawie tych obserwacji i doświadczeń prognozuje się, że przyszła (być może już bliska) erupcja, będzie znacznie potężniejsza od tej, która wystąpiła 13 lat temu.

Strefa zagrożenia i "wrota piekieł"

Hekla zaznacza swoją aktywność nie tylko wznoszeniem się terenu, czy narastaniem magmy i trzęsieniem ziemi, ale przede wszystkim intensywnymi i silnymi wybuchami. Podczas erupcji wyrzuca bowiem duże ilości różnych "wytworów" wulkanicznych, które niosą zagrożenie wszystkiemu, co znajduje się wokół niego, w odległości do około 10 km. Począwszy od średniowiecza, tematyka wulkanu Hekla pojawiała się dość często w literaturze europejskiej, jako motyw groźnych "wrót piekieł".

Skutki spodziewanej teraz ewentualnej erupcji, mogą sięgnąć strefy daleko bardziej odległej, niż 10 km. Przypuszczenia takie wysnuwa się na podstawie doświadczeń w wybuchu innego wulkanu na Islandii. Otóż, kiedy w 2010 roku wybuchł wulkan Eyjafjallajökull, wywołał długotrwały i kosztowny w skutkach paraliż ruchu lotniczego w Europie i nad Oceanem Atlantyckim. Wtedy powstały obawy przed wybuchem Katli, który według ekspertów, mógłby doprowadzić do jeszcze większych strat.

Bogata historia aktywności Hekli

Hekla ma za sobą bogatą historię aktywności. Wulkan ten wybuchał najsilniej m.in. w czasach przedhistorycznych w latach: 6600 BP, 4000 BP, 2800 BP i około 860 r. n.e. Natomiast w czasach historycznych wybuchy Hekli wystąpiły w latach: 1104, 1158, 1206, 1222, 1300, 1341, 1389, około 1440, 1510, 1597, 1636, 1693, 1766, 1845, 1878, 1947-48, 1970, 1991 i w 2000 r. Skrót BP to Before Present (ang. "przed teraźniejszością") – oznacza system liczenia lat. Erupcjom wulkanu (zresztą też innych), towarzyszą zwykle słabe trzęsienia ziemi, jak też obfite spływy wód z gwałtownie topniejących lodów.

Dotychczas wybuchy Hekli, na ogół nie przynosiły bezpośrednio strat w ludziach, ani w gospodarce, zapewne z tej przyczyny, że jego okolice są bardzo słabo zaludnione. Jednak największym problemem dla ludzi i zwierząt oraz gospodarki, jest silny opad popiołów, które osiadają na roślinach i wywołują straty w uprawach i hodowli. Zwierzęta zawsze były i nadal są podstawą islandzkiego rolnictwa.

Stanisław Cybruch