Jasło jak feniks z popiołów. Obchody 80. rocznicy wysiedlenia i zburzenia miasta

Jasło zostało zniszczone nie w wyniku działań wojennych, ale na rozkaz niemieckiego starosty Waltera Gentza z 13 września 1944 r. Władze niemieckie dały mieszkańcom trzy dni na opuszczenie domów. Po wysiedleniu ludności, Niemcy przez trzy miesiące rabowali wszystko, co miało jakąkolwiek wartość, a następnie z premedytacją przystąpili do niszczenia miasta, wysadzając w powietrze oraz paląc domy mieszkalne, instytucje, dworzec kolejowy, wszystkie kościoły. Jasło zostało całkowicie unicestwione – według szacunków - zniszczone w 97 procentach. Z ponad 2 tysięcy budynków, ponad tysiąc zostało zrównanych z ziemią, a pozostałe poważnie zniszczone. Ocalały w centrum miasta podobno tylko 3 domy i na jego obrzeżach 39 budynków. Niemcy wywieźli z Jasła 1020 wagonów kolejowych mienia mieszkańców, maszyn i urządzeń. Straty oszacowano na 74 miliony przedwojennych złotych. Mieszkańcy, którzy wrócili do zburzonego miasta, zamieszkali w piwnicach i ruinach. Zastanawiano się nawet nad sensem odbudowy Jasła.

Wysiedlenie i zniszczenie Jasła pozostają do dziś swego rodzaju precedensem. W zasadzie bez powodu i bez prowadzenia działań wojennych obrócono w proch miasto, wysiedlając jego mieszkańców. Obecne władze Jasła postanowiły upamiętnić tamte wydarzenia.

– To ważny moment, który nie tylko skłania do refleksji nad przeszłością, ale również wzmacnia poczucie przynależności do naszej lokalnej społeczności. Mieszkańcy, którzy powrócili do ruin, odbudowali Jasło i to właśnie mieszkańcy są jednym z największych potencjałów Jasła, bo odrodzenie było możliwe właśnie dzięki ich determinacji i zaangażowaniu. Ta sama siła, która sprzyjała mieszkańcom w odbudowie Jasła, dzisiaj napędza ich do działania, do aktywności zawodowej, kulturalnej i społecznej

– podkreśla Agata Koba, rzecznik prasowy Urzędu Miasta w Jaśle.

Obchody 80. rocznicy wysiedlenia i zburzenia Jasła zostaną zainaugurowane 15 marca. O godz. 12 w Jasielskim Domu Kultury odbędzie się spotkanie z „historią Jasła”, natomiast na godz. 18 zaplanowano premierę filmu dokumentalnego „Jasło 44”. Ze względu na duże zainteresowanie odbędzie się dodatkowy bezpłatny pokaz filmu o godz. 20.30 również w JDK. Wejściówki dostępne będą w Centrum Informacji Turystycznej i Kulturalnej w Jaśle od 5 marca br. do wyczerpania miejsc.
Dla wszystkich chętnych, którzy nie będą mogli wziąć udziału w pokazie filmu w dniu inauguracji, Muzeum Regionalne w Jaśle przygotowało dodatkowe pokazy filmowe w swojej siedzibie we wtorki i czwartki o godz. 11 i 17.

Dodatkowo od 15 marca na terenie miasta pojawi się również wystawa plenerowa oraz banery, na których prezentowane będą dawne fotografie miasta.

W ciągu całego 2024 r. planowane są wystawy, prelekcje, dyskusje, mające młodemu pokoleniu przypomnieć bolesną rocznicę z historii miasta. W upamiętnienie 80. rocznicy zburzenia zaangażowało się wiele instytucji, placówek, organizacji i stowarzyszeń.

Wydarzenie „Jak Feniks z popiołów – inauguracja obchodów 80. rocznicy wysiedlenia i zburzenia Jasła” odbędzie się w ramach przedsięwzięcia „Miasto to Ja", w związku z realizacją projektu „Jasło - moje miasto, mój dom”, finansowanego z Mechanizmu Finansowego EOG 2014-2021 i Norweskiego Mechanizmu Finansowego 2014-2021 oraz budżetu państwa.

Realizatorem zadania jest Muzeum Regionalne w Jaśle im. Stanisława Kadyiego. Celem zadania jest wzmacnianie wśród mieszkańców poczucia bycia częścią jasielskiej wspólnoty samorządowej (zgodnie z hasłem Miasto Jasło – to Ja), zwiększenie liczby osób utożsamiających się z Jasłem, dumnych z pochodzenia z Jasła, jego dziedzictwa kulturowego i historii, pobudzanie związków emocjonalnych z miastem, a także podniesienie aktywności mieszkańców poprzez bezpośredni udział w wielu wydarzeniach, w tym również tych upamiętniających ważne wydarzenia z historii miasta.