Katowice: Śląskie ajnfarty prowadzą do nieba

Udowodnił to wernisaż poetycko-malarski Krystiana Gałuszki i Piotra Pilawy, w Galerii „Na Żywo”, w siedzibie Polskiego Radia w Katowicach

Gospodarzem znaczącego wydarzenia kulturalnego był redaktor Maciej Szczawiński, a okazji dostarczył tomik poezji stworzonej przez Krystiana Gałuszkę w języku śląskim, zatytułowany „Modre ajnfarty”.

Jeszcze kilka lat temu poeta twierdził, że nie potrafi tworzyć wierszy w swym języku ojczystym, że czuje różnorakie opory i ograniczenia. Wreszcie zmierzył się z wyzwaniem, a to, co osiągnął jest dokonaniem znaczącym, nie tylko dla śląskiej, ale i polskiej literatury. Przede wszystkim dlatego, że podchwycone motywy, czy też tematy nie są prostym opisem rzeczywistości, ale jej refleksyjnym, metaforycznym przeżyciem, odwołującym się do archetypów kultury europejskiej.

Na tomik, wydany nakładem Wydawnictwa Naukowego „Śląsk” w Katowicach składa się 21 nowych i nowatorskich wierszy – ajnfartów oraz 6 przekładów z utworów napisanych wcześniej po polsku. Okładkę stworzył Piotr Pilawa. Całość opatrzyła wstępem profesor Ewa Chojecka, a komentarzem – Maciej Szczawiński, pisząc między innymi: Śląski język, śląska gwara, śląski etnolekt uwierzytelnia w tym cyklu swoją możność wyrażania treści duchowych, metafizycznych i głębokich.
Walory te podkreśliły obrazy Piotra Pilawy, charakterystyczne, niby-realistyczne, pełne jednak nastrojowej i metafizyki, i metaforyki.

Profesor Ewa Chojecka, wybitna historyk sztuki powiedziała: Dwie sprawy ważne ukazuje ta poezja i to malarstwo. Ajnfart, słowo - przybysz z Zachodu, tutaj zadomowiony, nabrał na Śląsku nowego wymiaru, nowej jakości. Pozwala spoglądać w dwie przeciwne strony. Dowodzi, że my, tutaj, mamy swoją własną, głęboką wrażliwość, ale potrafimy asymilować obce wartości. Te ajnfarty, te bramy, te portale mają wspólną genezę antyczną. Są miejscami wchodzenia w inną rzeczywistość, traktami przyjaznymi, ułatwiającymi przenikanie wieloznacznych światów. Śląski wymiar ajnfartów jest wieloznaczny. Stanowi spadek tradycji grecko-rzymskich.

Potem, już w bezpośredniej rozmowie z nami dodała: To spotkanie niesie nadzieje, że sprawy śląskie będą rosły, wbrew wszelkim przeciwnościom. A może nawet te przeciwności napędzą bieg tych spraw.

Z okazji wernisażu okazała się kolejna edycja Gazety Plakatowej, edytowanej od kilkunastu lat przez team artystyczny Gałuszka – Pilawa.
*

Fragment wiersza Ajnfart XXI
...bez przōnia
nic by sie niy dało
przōnie je ciyrpliwe
i dobre je
przōnie niy zowiści
niy szuka chwalby
niy sztigluje sie
niy idzie drogōm gańby
niy chce mieć na wiyrchu
niy gorszy sie
niy pamiynto złego
niy raduje sie z ôstudy
ino mo uciecha po prawdzie
na cołke sie godzi
wszyskiymu dowo wiara
wszyndzie mo nadzieja
blank wszysko przetrzimo
przōnie niy mo końca