M/s Piłsudski - ekspozycja w Spichlerzach na Ołowiance

Pasażerski statek, motorowiec, transatlantyk m/s Piłsudski zbudowany we włoskiej stoczni Monfalcone w Trieście w roku 1935, był jak na ówczesne czasy, jedną z najnowocześniejszych jednostek tego typu na świecie. Jego bliźniaczą jednostką, zbudowaną rok później był m/s Batory. M/s Piłsudski o pojemności 14000 ton rejestrowych brutto, był napędzany dwoma silnikami wysokoprężnymi o mocy 12000 koni mechanicznych. Statek o długości 160 i szerokości 21 metrów posiadał siedem pokładów. Łącznie mógł zabrać około ośmiuset pasażerów w pierwszej i turystycznej klasie, przy trzystu pięćdziesięciu osobowej załodze. Pierwszym i zarazem jedynym kapitanem m/s Piłsudski był Mamert Stankiewicz.

Do chwili wybuchu drugiej wojny światowej, z racji swego przeznaczenia, statek pływał jako transatlantyk w polsko - duńskiej spółce akcyjnej, Gdynia-Ameryka Linie Żeglugowe SA - GAL (Gdynia America Line) na linii Gdynia - Nowy Jork -Gdynia.

W roli transportowca wojennego

W wyniku rozpoczętych działań wojennych m/s Piłsudski, podobnie jak i m/s Batory, m/s Chrobry i m/s Sobieski, poddany został przebudowie na transportowiec wojenny. Komfortowe salony liniowców zostały zamienione na pokoje z kojami dla żołnierzy, a pokłady uzupełniły dodatkowe łodzie ratunkowe oraz broń obrony przeciwlotniczej. Statków używano do przewozu uchodźców polskich z Rumunii, Jugosławii i Grecji, w większości żołnierzy, do tworzonych we Francji Polskich Sił Zbrojnych.

Z końcem listopada 1939 roku, "Piłsudski" i "Sobieski" skierowane zostały do Australii i Nowej Zelandii po oddziały wojskowe, natomiast "Chrobry" udał się w swój pierwszy wojenny rejs do Kanady. Tak opisuje tragiczny rejs na antypody "Piłsudskiego", Edmund Kosiarz we "Flocie Białego Orła": Wieczorem 25 listopada 1939 r opuścił on (m/s Piłsudski) Newcastle z zamiarem udania się do Australii. Szedł samotnie wzdłuż wschodnich wybrzeży Anglii. Nad ranem w odstępie 10-15 sekund nastąpiły pod statkiem dwa potężne wybuchy. "Piłsudski" szybko zaczął przechylać się na lewą burtę zgasły światła i stanęły maszyny. Kadłub dziobem zanurzył się w wodę, a przybyły na pomost dowódca kpt. ż.w. Mamert Stankiewicz zarządził spuszczenie łodzi i opuszczenie pokładu. Wkrótce "Piłsudski" poszedł dziobem na dno. Z załogi etatowo liczącej 260 ludzi zginęły 2-3 osoby, wśród nich zmarły po opuszczeniu statku, jego dowódca kpt. ż.w. Mamert Stankiewicz. Przyczyny zatopienia nie zostały do dziś ustalone...

Natomiast Karol Olgierd Borchardt, ówczesny starszy oficer "Piłsudskiego" w "Szamanie Morskim" tak opisuje ostatnie chwile liniowca: "Piłsudski" nie zginął w boju. W drodze do Nowej Zelandii, w kilka godzin po opuszczeniu Newcastle-upon-Tyne, trafiony dwoma torpedami (niektórzy wolą: minami) zatonął 26 listopada 1939 roku.

Do dziś nie jest sprawą rozstrzygniętą, czy m/s Piłsudski wszedł na miny postawione przez niemieckie okręty lub też zdryfowane z brytyjskich pól minowych, czy może został storpedowany przez U-boota, lub eksplozje były dziełem sabotażu. Niemniej jest faktem, iż "Piłsudski" był pierwszym polskim statkiem zatopionym podczas wspólnych działań z flotą brytyjską.

Eksploracja wraku m/s Piłsudski

Latem bieżącego roku, członkowie Polskiego Klubu Płetwonurków "Waleń" z Londynu przeprowadzili eksplorację wraku "Piłsudskiego" spoczywającego - 53°49'03″N 0°34'01″E - na głębokości 30 metrów, 50 kilometrów od wschodnich wybrzeży Wielkiej Brytanii. Delegacja londyńskiego Klubu jest spodziewana na wernisażu w gdańskim Muzeum. Przedstawi film nakręcony w czasie podwodnych badań oraz przekaże pamiątki z wraku.

Ekspozycję, której patronuje marszałek Senatu Bogdan Borusewicz "M.s. "Piłsudski" w 70. rocznicę zatonięcia" można zwiedzać od 24 listopada 2009 r. do 31 marca 2010 r. w Spichlerzach na Ołowiance.

Źródło : http://www.cmm.pl/index.php?lang=pl_