„Matrioszka Rosja i Jastrząb” – klucz do poznania Rosji

Książka Macieja JastrzębskiegoMatrioszka Rosja i Jastrząb, wydana przez Wydawnictwo Helion, zwraca uwagę przede wszystkim interesującym tematem, jakim jest prezentacja obrazu Rosji, olbrzymiego kraju, który fascynuje, budzi kontrowersje, kryje wiele tajemnic. Podczas lektury odsłania jeszcze inne atuty. Okazuje się, że nie tylko przynosi odsłony kolejnych warstw rzeczywistości rosyjskiej, lecz kreśli zarazem szereg problemów, jakie łączą się z relacjami polsko-rosyjskimi, przedstawia wnioski z obserwacji, przefiltrowane przez wiedzę i doświadczenie autora oraz proponuje sposób rozwiązania zadawnionych, nawarstwionych sprzecznymi poglądami konfliktów.

Czytelnik otrzymuje szansę spojrzenia na Rosję w perspektywie historycznej, która jednak pozwala przede wszystkim zrozumieć współczesną sytuację, w jakiej znalazły się sąsiadujące ze sobą i od wieków uwikłane w konflikty kraje. Opowiadanie rozwija się swobodnie według klucza wskazanego w tytule. Kolejne rozdziały stopniowo wprowadzają w coraz głębsze kręgi wtajemniczenia. Potwierdza się jednak rozpoznanie autorskie, że niemożliwe jest dotarcie do jądra, bo też niepodobna objaśnić wszystkich spraw, zjawisk, które z natury swej, jak wszystko w świecie, są złożone i skomplikowane.

Tytuł książki doskonale oddaje dwubiegunowy charakter opowieści Macieja Jastrzębskiego. Bohaterami reportaży są Rosja w jej wielu obliczach oraz sam autor, bo ważna jest w poznawaniu imperium obecność narratora, ujawniającego swoje doświadczenia, obserwacje, niestroniącego od wysnuwania wniosków i postulatów. Z tej właśnie racji, że autor dzieli się wiedzą uzyskaną z autopsji, skrupulatnie odnotowuje jej źródła, jego książka zyskuje walor dokumentu. Bez wątpienia służyć może jako podstawowy przewodnik i poradnik dla każdego, nie tylko turysty, wybierającego się z Polski na wschód.

Warto zauważyć, że oprócz objaśnień właściwych dla rosyjskich procesów społecznych, politycznych, obyczajowych, książka Macieja Jastrzębskiego zawiera abecadło pojęć, niezbędnych do tego, by zyskać orientację w sprawach tak historycznych, jak i współczesnych. Czytelnicy nawet mało zorientowani w problematyce krajów wschodu otrzymują najważniejsze informacje, na których może wspierać się poszerzona przez obserwacje reportera świadomość. Nie stanowią one balastu dla osób znających je, bo zostały zgrabnie wplecione w barwną, anegdotyczną opowieść, która przede wszystkim porusza zasadnicze kwestie.

Za największy walor zbioru reportaży Macieja Jastrzębskiego uznać można to, że daje sposobność współuczestnictwa w podróżowaniu po Rosji. Szczegółowa rejestracja zasłyszanych rozmów, opis typowych sytuacji czyni z czytelnika uczestnika zdarzeń. Pierwszoosobowa narracja eliminuje dystans między nim a autorem, czyniąc zeń powiernika spostrzeżeń, refleksji ugruntowanych pogłębieniem znajomości rzeczy. Nurt własnych przemyśleń narratora wydaje się kluczowy dla zrozumienia przedstawionych faktów. Niewątpliwie pobudza do osobistych rozważań każdego czytelnika, tym bardziej, że wsparty jest głosami innych przywołanych w książce polskich korespondentów w Rosji.

Ubocznym, ale bardzo istotnym skutkiem poznania Rosji za pośrednictwem dziennikarskim korespondenta Polskiego Radia jest otwierająca się przed czytelnikiem książki możliwość wejrzenia we własną duszę, w charakter polskiego narodu. Zaprezentowany obraz – mimo wskazań głębokich różnic – ujawnia wspólne słowiańskie rysy, które mogą być i są podstawą porozumienia, pomimo drastycznych urazów z przeszłości. Rosja jest, jak wiadomo, problemem dręczącym Polaków. Wokół niego narosło wiele mitów i obsesji. Okazuje się, że dopiero wzajemne wsłuchanie się w kulturę sąsiada gwarantować może porozumienie. Książka Macieja Jastrzębskiego w sposób znaczący się do tego przyczynia.

Przeczytaj wywiad z Maciejem Jastrzębskim