Przewodnik dla tych, którzy z dowolnych przyczyn w dniu 20 czerwca znajdą się poza swoim obwodem wyborczym, a nie mają pojęcia, jak głosować poza miejscem zamieszkania. Pierwsza tura wyborów prezydenckich odbędzie się 20 czerwca. Lato, wakacje, wyjazdy to niezbyt przyjazny termin do pozostania w domu i czekania na otwarcie lokali wyborczych. Może się zdarzyć szpital, podróż morska itp. Łatwo jest się rozgrzeszyć z nieobecności na wyborach. Jednocześnie każdy świadomy wyborca, niezależnie od orientacji politycznej, uważa zbliżające się starcie kandydatów za istotne dla przyszłego kształtu Polski i polskiej polityki.

Ustawodawca przewidział dla nas możliwości głosowania także wówczas, gdy akurat w terminie wyborów staliśmy się ruchliwi i wyjechaliśmy poza swój obwód wyborczy. Przepisy te są nieco rozproszone, czasami niejasne, o niektórych spora część z nas nie wie (jak np. o możliwości głosowania przez pełnomocnika). Dla wszystkich, którzy chcą spełnić obywatelski obowiązek, a potrzebują wsparcia merytorycznego, przygotowałam tę kompilację. Nie ma charakteru artykułu (chyba że dla pasjonatów), raczej broszury, w której można wyszukać informacje adekwatne do danej sytuacji życiowej.

Numery artykułów w tekście odnoszą się do Ustawy z dnia 27 września 1990 o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U.10.72.467 j.t. ). Inne ustawy i rozporządzenia zostały wymienione z tytułów.

Czym jest spis wyborców? (art. 25 i 26)

Spis wyborców jest to lista osób, którym przysługuje prawo wybierania. Obejmuje osoby, którym przysługuje prawo wybierania, według ich miejsca zamieszkania. W spisie wyborców wymienia się nazwisko i imiona, imię ojca, datę urodzenia i adres zamieszkania wyborcy; sporządza się go w urzędzie gminy jako zadanie zlecone gminie. Wyborca może być wpisany tylko do jednego spisu.

Kto głosuje? (art. 2 i art.3)

Wybory są powszechne; prawo wybierania ma każdy obywatel polski, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 18 lat. Nie mają prawa wybierania osoby pozbawione praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądu, pozbawione praw wyborczych prawomocnym orzeczeniem Trybunału Stanu lub ubezwłasnowolnione prawomocnym orzeczeniem sądu.

Gdzie głosować? (art. 24)

Informacje o numerach i granicach obwodów głosowania oraz siedzibach obwodowych
komisji wyborczych podaje do wiadomości publicznej przez rozplakatowanie wójt (burmistrz,
prezydent miasta) najpóźniej 35 dnia przed dniem wyborów.

Głosowanie podczas pobytu czasowego na terenie gminy (art. 31)

Wyborca przebywający czasowo na obszarze gminy w okresie obejmującym dzień wyborów jest dopisywany do spisu wyborców na własny wniosek, wniesiony najpóźniej w 10 dniu przed dniem wyborów. Wniosek o dopisanie do spisu wyborców można pobrać ze stron miast lub bezpośrednio w urzędach. Po dopisaniu do spisu gminy pobytu jest się skreślanym ze spisu macierzystego.

Zmiana miejsca pobytu (art. 33)

Wyborca zmieniający miejsce pobytu przed dniem wyborów otrzymuje na swoje żądanie (przed sporządzeniem spisu wyborców - na podstawie rejestru wyborców, a po sporządzeniu spisu wyborców - na podstawie spisu wyborców), dwa zaświadczenia:
1) o prawie do głosowania w dniu pierwszego głosowania
2) o prawie do głosowania w dniu ponownego głosowania.
Zaświadczenie wydaje urząd gminy.

Wyborca zmieniający miejsce pobytu po dniu pierwszego głosowania, a przed ponownym
głosowaniem, otrzymuje na swoje żądanie zaświadczenie o prawie do głosowania w dniu
ponownego głosowania. Zaświadczenie wydaje urząd gminy.

Wniosek o wydanie zaświadczenia o prawie do głosowania można pobrać ze stron miast lub bezpośrednio w urzędach.

Po wydaniu zaświadczenia jest się skreślanym ze spisu macierzystego.

Głosowanie ze granicą (art. 36)

Uprawnieni do głosowania za granicą są wyborcy stale zamieszkali za granicą oraz stale zamieszkali w Polsce, a przebywający czasowo za granicą. Aby wziąć udział w głosowaniu, muszą złożyć do właściwego konsula wniosek o wpisanie do spisu wyborców w obwodzie utworzonym za granicą.

http://www.sendspace.pl/file/15167bc1811e3ad9a5f80d6" rel="external">Rozporządzenie Ministra Spraw Zagranicznych z dnia 11 sierpnia 2005 r. w sprawie utworzenia obwodów głosowania dla obywateli polskich przebywających za granicą w wyborach Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej

a) na podstawie wniosku o wpisanie do spisu wyborców

Wniosek o wpisanie do spisu wyborców w obwodzie utworzonym za granicą składa się ustnie, pisemnie, telefonicznie, telegraficznie, telefaksem lub pocztą elektroniczną. We wniosku podaje się: nazwisko i imiona, imię ojca, datę urodzenia, adres zamieszkania wyborcy w kraju (w odniesieniu do osób przebywających czasowo za granicą) lub adres zamieszkania wyborcy za granicą (w odniesieniu do osób zamieszkałych za granicą), numer ważnego polskiego paszportu, miejsce i datę jego wydania (w państwach UE w miejsce numeru ważnego polskiego paszportu można podać numer ważnego dowodu osobistego).

Wniosek o wpisanie do spisu wyborców w obwodzie utworzonym za granicą składa się najpóźniej w 3. dniu przed dniem wyborów, tj. do dnia 17 czerwca 2010 r.

Osoby wpisane do spisu wyborców w obwodzie głosowania utworzonym za granicą będą ujęte w tym spisie wyborców również w przypadku przeprowadzania II tury wyborów. Wzięcie udziału w głosowaniu w innym obwodzie, w tym również w miejscu stałego zamieszkania będzie możliwe wyłącznie po otrzymaniu od konsula zaświadczenia o prawie do głosowania.


b) na podstawie zaświadczenia o prawie do głosowania

Zaświadczenie takie może uzyskać wyborca stale zamieszkały w kraju, a zamierzający głosować za granicą. Z zaświadczeniem można głosować w dowolnym obwodzie głosowania w kraju, za granicą lub na polskim statku morskim.

Wniosek o wydanie zaświadczenia o prawie do głosowania składa się w urzędzie gminy, w której wyborca będzie ujęty w spisie wyborców, najpóźniej w 2. dniu przed dniem wyborów, tj. do dnia 18 czerwca 2010 r. Wyborca otrzyma zaświadczenie o prawie do głosowania w dniu pierwszego głosowania oraz o prawie do głosowania w dniu ponownego głosowania.

Jeśli przeprowadzana będzie II tura wyborów (dzień ponownego głosowania), wyborca zmieniający miejsce pobytu po I, a przed II turą, może otrzymać zaświadczenie o prawie do głosowania w dniu II tury. Wniosek o wydanie takiego zaświadczenia składa się po dniu pierwszego głosowania w urzędzie gminy, w której wyborca jest ujęty w spisie wyborców, nie później jednak niż w 2. dniu przed dniem ponownego głosowania, tj. do dnia 2 lipca 2010 r.
Wyborca, któremu wydano zaświadczenie o prawie do głosowania zostanie z urzędu skreślony ze spisu wyborców w miejscu stałego zamieszkania.

W przypadku utraty zaświadczenia o prawie do głosowania, niezależnie od przyczyny, nie będzie możliwe otrzymanie kolejnego zaświadczenia, ani wzięcie udziału w głosowaniu w obwodzie właściwym dla w miejsca zamieszkania.

Wyborca, który został wpisany przez konsula do spisu wyborców, może otrzymać zaświadczenie o prawie do głosowania. Z zaświadczeniem takim można głosować w dowolnym obwodzie głosowania w kraju, za granicą lub na polskim statku morskim.

Wniosek o wydanie zaświadczenia o prawie do głosowania składa się konsulowi, który sporządził spis wyborów, w którym wyborca jest ujęty. Wniosek należy złożyć najpóźniej w 2. dniu przed dniem wyborów, tj. do dnia 18 czerwca 2010 r. Wyborca otrzyma zaświadczenie o prawie do głosowania w dniu pierwszego głosowania oraz o prawie do głosowania w dniu ponownego głosowania.

!!! W przypadku przeprowadzania ponownego głosowania wyborca zmieniający miejsce pobytu po dniu pierwszego głosowania, a przed ponownym głosowaniem, może otrzymać zaświadczenie o prawie do głosowania w dniu ponownego głosowania. Wniosek o wydanie takiego zaświadczenia składa się po dniu pierwszego głosowania konsulowi, który sporządził spis wyborów, w którym wyborca jest ujęty, nie później jednak niż w 2. dniu przed dniem ponownego głosowania, tj. do dnia 2 lipca 2010 r.

Wyborca, któremu wydano zaświadczenie o prawie do głosowania zostanie z urzędu skreślony ze spisu wyborców sporządzonego przez konsula. Należy zwrócić szczególną uwagę, aby nie utracić zaświadczenia o prawie do głosowania. W przypadku jego utraty, niezależnie od przyczyny, nie będzie możliwe otrzymanie kolejnego zaświadczenia, ani wzięcie udziału w głosowaniu w obwodzie, w którym uprzednio było się ujętym w spisie.

Głosowanie przez pełnomocnika (art. 5; rozporządzenie Ministra SwiA z dnia 21 kwietnia 2010 r.)

1. Kto może ustanowić pełnomocnika?

Pełnomocnika mogą ustanowić osoby o stałej albo długotrwałej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym, którym przysługuje zasiłek pielęgnacyjny; wyborcy, którzy najpóźniej w dniu głosowania ukończą 75 lat; wyborcy posiadający orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, a także wyborcy posiadający równoznaczne orzeczenie organu rentowego.
Orzeczenie organu rentowego musi dotyczyć:
- całkowitej niezdolności do pracy, ustalone na podstawie art. 12 ust. 2, i niezdolności do samodzielnej egzystencji, ustalone na podstawie art. 13 ust. 5 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. о emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych;
- niezdolności do samodzielnej egzystencji, ustalone na podstawie art. 13 ust. 5 ustawy wymienionej w pkt 1;
- całkowitej niezdolności do pracy, ustalone na podstawie art. 12 ust. 2 ustawy wymienionej w pkt 1;
- orzeczenie o zaliczeniu do I gruру inwalidów;
- orzeczenie o zaliczeniu do II grupy inwalidów;

2. Kto może być pełnomocnikiem?

Pełnomocnikiem może być osoba wpisana do rejestru wyborców w tej samej gminie, co udzielający pełnomocnictwa do głosowania lub posiadająca zaświadczenie o prawie do głosowania.

Pełnomocnikiem nie może być osoba wchodząca w skład komisji obwodowej właściwej dla obwodu głosowania osoby udzielającej pełnomocnictwa do głosowania, a także mężowie zaufania, jak również kandydaci na Prezydenta Rzeczypospolitej.
Pełnomocnictwo do głosowania można przyjąć tylko od jednej osoby lub od dwóch osób, jeżeli co najmniej jedną z nich jest wstępny (ojciec, matka, dziadek, babka, itd.), zstępny (syn, córka, wnuk, wnuczka, itd.), małżonek, brat, siostra lub osoba pozostająca w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli w stosunku do pełnomocnika.


3. Jak udzielić pełnomocnictwa?

Pełnomocnictwa do głosowania udziela się przed wójtem (burmistrzem, prezydentem miasta) lub przed innym pracownikiem urzędu gminy upoważnionym przez wójta (burmistrza, prezydenta miasta) do sporządzania aktów pełnomocnictwa do głosowania.

W celu sporządzenia aktu pełnomocnictwa wyborca udzielający pełnomocnictwa składa wniosek do wójta (burmistrza, prezydenta miasta) gminy, w której jest wpisany do rejestru wyborców. Wniosek taki należy złożyć najpóźniej w 10 dniu przed dniem wyborów, tj. do dnia 10 czerwca 2010 r.
Wyborca, który po dniu pierwszego głosowania będzie chciał udzielić pełnomocnictwa do głosowania w jego imieniu w dniu ponownego głosowania składa wniosek o sporządzenie aktu pełnomocnictwa do głosowania najpóźniej w 10. dniu przed dniem ponownego głosowania, tj. do dnia 24 czerwca 2010 r.
Do wniosku należy dołączyć:
- pisemną zgodę osoby mającej być pełnomocnikiem na przyjęcie pełnomocnictwa do głosowania
- kopię aktualnego orzeczenia właściwego organu orzekającego o ustaleniu stopnia niepełnosprawności,jeżeli wyborca udzielający pełnomocnictwa w dniu głosowania nie będzie miał ukończonych 75 lat;
- kopię zaświadczenia o prawie do głosowania wydanego osobie mającej być pełnomocnikiem, jeżeli osoba ta nie jest ujęta w rejestrze wyborców w tej samej gminie co udzielający pełnomocnictwa.

http://www.pkw.gov.pl/pkw2/redir.jsp?place=galleryStats&id=195613" rel="external">Wzór wniosku o sporządzenie aktu pełnomocnictwa i wzór zgody na przyjęcie pełnomocnictwa

Akt pełnomocnictwa do głosowania jest sporządzany w miejscu zamieszkania wyborcy udzielającego pełnomocnictwa do głosowania lub w innym miejscu na obszarze gminy, jeżeli wyborca zwróci się o to we wniosku o sporządzenie aktu pełnomocnictwa.


Wyborca ma prawo cofnięcia udzielonego pełnomocnictwa do głosowania. Cofnięcie pełnomocnictwa do głosowania następuje przez złożenie najpóźniej na 2 dni przed dniem wyborów (do 18 czerwca, w przypadku drugiej tury do 2 lipca), stosownego oświadczenia wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta) gminy, w której sporządzono akt pełnomocnictwa do głosowania, lub doręczenie takiego oświadczenia właściwej obwodowej komisji wyborczej w dniu głosowania.

Wyborca, który udzielił pełnomocnictwa do głosowania w jego imieniu może zagłosować osobiście, pod warunkiem, że zrobi to wcześniej niż pełnomocnik.

http://www.pkw.gov.pl/pkw2/index.jsp?place=Lead07&news_cat_id=22827&news_id=43685&layout=1&page=text" rel="external">Pełny tekst informacji PKW odnośnie głosowania przez pełnomocnika

Głosowanie w szpitalach, w zakładach pomocy społecznej oraz w zakładach karnych i w aresztach śledczych, a także w oddziałach zewnętrznych tych zakładów i aresztów (art. 27a)

Spis wyborców w tych miejscach sporządza się na podstawie wykazów osób, które będą w nich przebywać w dniu wyborów. Wykazy osób kierownicy jednostek przekazują do urzędu gminy najpóźniej w 10 dniu przed dniem wyborów. O wpisaniu do określonego w podtytule spisu wyborców osób zawiadamiany jest macierzysty urząd gminy (właściwy ze względu na miejsce stałego zamieszkania).

Głosowanie osób niepełnosprawnych (art. 24a, art. 30a)

Wójt (burmistrz, prezydent miasta) ma obowiązek zapewnić lokale obwodowych komisji wyborczych dostosowane do potrzeb wyborców niepełnosprawnych.

Wyborca niepełnosprawny, na swój wniosek wniesiony do urzędu gminy najpóźniej w 5 dniu przed dniem wyborów, jest dopisywany do spisu wyborców w wybranym przez siebie obwodzie głosowania spośród obwodów głosowania, w których znajdują się lokale dostosowane do jego potrzeb. Obwód musi pozostawać na obszarze gminy właściwej ze względu na miejsce stałego zamieszkania wyborcy.

Głosowanie na statkach morskich (art. 35)

Dotyczy tylko polskich statków morskich znajdujących się w podróży w dniu wyborów. Wyborcy pozostający na tych statkach są wpisywani do spisu wyborców sporządzanego przez kapitanów. Wpisu dokonuje się na podstawie wniosku wyborcy, zgłoszonego najpóźniej 3 dnia przed
dniem wyborów. Wniosek powinien zawierać nazwisko i imiona, imię ojca, datę urodzenia oraz
adres zamieszkania.

http://www.pkw.gov.pl/pkw2/redir.jsp?place=galleryStats&id=195177" rel="external">Dodatkowe informacje na temat głosowania na statkach morskich (II część dokumentu)