Motyle. Rusałka pokrzywnik (Aglais urticae)

Mogło by się wydawać, że rusałka pokrzywnik(Aglais urticae) jest jednym z najpospolitszych motyli. Nic bardziej błędnego. Podobne do niego są również rusałka drzewoszek oraz rusałka wierzbowiec. Niekiedy można pomylić rusałkę pokrzywnika z rusałką laikiem.
Rusałkę pokrzywnika nazywa się niekiedy rusałką chmielowcem. Dzieje się tak dlatego, iż poza pokrzywami roślinę żywicielską stanowi dla gąsienic tego motyla również chmiel.

Wymienione powyżej gatunki widujemy na przemian. Żyją one w podobnych środowiskach, stąd też niedaleko siebie można spotkać motyle nie tylko rusałki pokrzywnika ale również drzewoszka, wierzbowca czy nawet laika. Ten ostatni jest jednak spotykany znacznie rzadziej.

Wracając do rusałki pokrzywnika. Jest to dość duży motyl o rozpiętości skrzydeł często przekraczającej pięć centymetrów.
Skrzydła, w żywych i ceglastych kolorach przyozdobione są czarnymi i kremowymi plamkami z niebieskim ornamentem na ich obrzeżach. W narożniku przedniej pary skrzydeł dostrzegalna jest subtelna biała plamka.

To właśnie układ plamek, ich rozmieszczenie, intensywność wybarwienia i ich wielkość, pozwala na odróżnienie tego motyla od pozostałych wymienionych rusałek. Bez tej wiedzy, pozostaje nam je wszystkie nazywać już tradycyjnie rusałką pokrzywnikiem.

W kolejnych artykułach przybliżę pozostałe gatunki. Sądzę, że wtedy zainteresowani czytelnicy, łatwiej odróżnią poszczególne motyle.

Rusałka pokrzywnik pojawia się dość wcześnie, bo już w marcu. Spowodowane jest zimowaniem postaci dorosłej. Motyle potrafią się wybudzić z hibernacji nawet w miesiącach zimowych, o ile oczywiście temperatura na to pozwoli.
W kwietniu i maju składane są jaja na liściach pokrzyw, czasami również chmielu. Motyle pierwszej generacji pojawiają się już w lipcu. Po rójce, motyle z generacji wiosennej również składają jaja, by w sierpniu pojawiła się generacja druga.

W ostatnich latach zaobserwowano spadek liczebności rusałki pokrzywnika. Przyczyny tego stanu rzeczy nie są jednak do końca wyjaśnione. Mówi się o pewnym pasożycie o nazwie Sturmia bella, który może mieć wpływ na znaczne ograniczenie populacji rusałek w ogóle. Sturmia bella jest muchówką należącą do rodziny rączycowatych. Larwy tej rączycy pożywiają się wnętrznościami gąsienic motyli w tym rusałki pokrzywnika. Przyczyną spadku liczebności może być również intensywne użytkowanie łąk, wykaszanie poboczy drogowych, większa niż niegdyś dbałość o tereny zielone również na prywatnych posesjach.

Omawiana rusałka była w przeszłości hodowana i poddawano ją wielu doświadczeniom oraz obserwacjom. Najważniejsze z nich dotyczyły zmiany ubarwienia poszczególnych form. Jaja, jak również gąsienice i poczwarki poddawano działaniu różnych czynników. Podczas ich rozwoju zmieniano natężenie światła, uwarunkowania cieplne, a także doprowadzano do nagłych skoków temperatury.

Gąsienice i poczwarki poddawane zmianie temperatur, nie wyłączając ekstremalnych niskich wartości (mając za punkt odniesienia możliwość przeżycia owada) pozwoliły na stwierdzenie, że to właśnie niska temperatura wpływająca na niniejsze stadia rozwojowe owada jest przyczyną powstawania poszczególnych form. Rusałka pokrzywnik występuje zatem w kilku formach różniących się od siebie wybarwieniem, a niekiedy bardziej lub mniej większymi plamkami na skrzydłach.
Wśród Rusałki pokrzywnika wymienia się takie formy jak: brunneoviolacea, conjuncta, osborni, semi-ichnusoides

O poszczególnych formach jednak rozpisywać się nie będę, gdyż wiodące wymienione wcześniej cechy pozwalają na dość łatwą identyfikację rusałki pokrzywnika. Różnice będą łatwiejsze do zaobserwowania w przypadku napotkania kilku motyli siedzących obok siebie, gdzie jeden z nich należy do innej formy niż gatunek podstawowy. By doszło do takiego spotkania, należy jednak mieć dużo szczęścia.

Miesiąc lipiec stanowi nasilenie lotów tego motyla. Zachęcam zatem, do bacznej obserwacji swojego zielonego otoczenia.

Polub na facebooku stronę Przyroda z Bliska i nie przegap artykułów autora