Nie tylko politycy są homofobami

Termin "homofobia" pojawił się po raz pierwszy w literaturze w latach 70. za sprawą Georga Weinberga. Homofobia to rodzaj uprzedzenia, przejawiającego się niepokojem, lękiem i poczuciem zagrożenia ze strony osób homoseksualnych. Z lęku rodzi się agresja, przyjmująca różne formy - od niewinnych żartów począwszy, kończąc na przemocy fizycznej.

Już dawno temu psychoanalitycy uznali, że homofobia wyrasta z niepokoju przed ujawnieniem własnych, ukrytych skłonności homoseksualnych. Negatywna postawa wobec gejów i lesbijek wiąże się więc z poczuciem winy z powodu własnych erotycznych zainteresowań i walki, którą człowiek toczy z własnymi pragnieniami. Pomimo iż obecnie ta koncepcja brzmi dosyć naiwnie, znajduje odzwierciedlenie w empirii. W badaniach Adamsa mężczyźni o wysokim nasileniu homofobii ujawniali znaczne podniecenie seksualne podczas obserwacji odtwarzanych segmentów filmów, które pokazywały kontakty płciowe między mężczyznami.

Psychologia społeczna zaproponowała bardziej realistyczne wyjaśnienie źródła homofobii. Spojrzenie większości osób na homoseksualistów jest obarczone licznymi stereotypami. Jednym z nich jest wyobrażenie o niezwykle bogatym życiu seksualnym. Opinia, iż homoseksualiści mają mechaniczne podejście do seksu i traktują swoich partnerów jak zabawki na jedną noc, dla wielu pozostających w stałych związkach jest po prostu krzywdząca. Najbardziej rozwiąźli i wywołujący wokół siebie wiele szumu homoseksualiści rzucają się w oczy. Ale czy to oni stanowią większość? Zanim kolejne doniesienie wzbudzi w nas odrazę czy niechęć, warto zastanowić się, jakiego procentu osób to dotyczy.

Inne spojrzenie na homofobię ma psychologia poznawcza. Zgodnie z nią ludzie nie interesujący się danym tematem, starają się go możliwie uprościć. Odrzucają przyrost informacji dotyczących danego zagadnienia (tu: homoseksualizmu), gdyż skłaniałoby to ich do zmiany światopoglądu. Osoby, które wytworzyły w swoim umyśle już jakiś obraz grupy społecznej, bardzo niechętnie z niego rezygnują. W sytuacji, gdy treść wyjaśnień nawet najbardziej obiektywnych nie zgadza się z poglądem homofobicznym, nie zostanie ona dopuszczona do świadomości. Upewnianie się w słuszności swojego sądu następuje na drodze "samospełniającej się przepowiedni". Jeżeli jednostka oczekuje, że gej lub lesbijka zachowają się w określony sposób, swoim podejściem prowokuje tę reakcję.

A co proponuje psychologia osobowości? Okazuje się, że istnieją specyficzne typy osobowości skłonne do kierowania się uprzedzeniami. Jedną z nich jest osobowość autorytarna. Przejawia się ona sztywnością poglądów, uznawaniem konserwatywnych wartości, brakiem tolerancji dla słabości, silną skłonnością do karania, podejrzliwością i respektem dla władzy. Z kolei osobowość dogmatyczna z koncepcji Rokeacha widzi rzeczywistość w kategoriach czarno-białych. Ma zaufanie do autorytetów, a świat odbiera jako jej zagrażający.

Na koniec warto zastanowić się, czy sami nie padamy ofiarą homofobii. Śmiejemy się z niefortunnych wypowiedzi polityków, ale czy nie myślimy podobnie jak oni?

Aby to sprawdzić, można wykonać bezpłatnie w internecie test IAT. Bada także uprzedzenia wobec osób o innym kolorze skóry, otyłych czy starszych.

Tekst został napisany w oparciu o moją pracę roczną na Wydziale Psychologii.