Nieznane fakty z życia Władysława Sikorskiego w relacji historyka

W przystępnej i przejrzystej formie Jacek Gajewski przybliżył postać Władysława Sikorskiego w okresie przed i w czasie I wojny światowej, a więc w kluczowym momencie wybijania się Polski na niepodległość. Jego przedsięwzięcie wypełnia część białych plam, które powstały w zakresie biograficznego rozpoznania życiorysu sztandarowego męża polskiej sceny politycznej wieku XX. Powszechnie znane są fakty związane z okresem II wojny światowej, jak podpisanie układu w sprawie stworzenia polskiej armii na wschodzie czy śmierć 4 lipca 1943 r. w katastrofie lotniczej u wybrzeży Gibraltaru, chociaż, jak wskazuje autor recenzowanej książki, również te wydarzenia domagają się pełnego wyjaśnienia. Jacek Gajewski przygotowuje na temat życia Generała rozprawę doktorską pod opieką naukową profesora Uniwersytetu Rzeszowskiego dr hab. Wojciecha J. Cynarskiego.

Nazwisko generała Władysława Sikorskiego jest powszechnie znane, lecz paradoksalnie pozostaje on wciąż postacią nie w pełni poznaną, zatem tajemniczą, zagadkową, a także kontrowersyjną chociażby ze względu na posądzenie przez ZSRR o współpracę z III Rzeszą. Jacek Gajewski słusznie wychodzi z założenia, iż aby móc dotrzeć do prawdy na temat tajemnic, układów i spisków, należy najpierw poznać człowieka, uwarunkowania jego postawy, źródła życiowych decyzji. Jego książka Działalność niepodległościowa Władysława Sikorskiego przed i w czasie I wojny światowej jest rezultatem rozpoznania tych kwestii.

Rzetelne badania prac, pism Władysława Sikorskiego, dokumentów epoki, materiałów źródłowych, wspomnień, pamiętników, opracowań monograficznych i przyczynków (z jakich skrzętnie się autor rozliczył) zaowocowały syntetyczną rozprawą chronologicznie prezentującą pierwszy etap życia człowieka, który w przekonaniu Gajewskiego jest najlepszym przykładem socjologicznego zjawiska osiągnięcia sukcesu mimo niesprzyjających warunków. Niewątpliwie zatem próba przedstawienia działalności politycznej i wojskowej Sikorskiego nabiera znamion ilustracyjnych interesującej tezy, że determinacja własna i ambicja prowadzą do osiągnięcia zamierzonych celów.

Istotnym aspektem historycznego opracowania, zwięźle ujmującego najważniejsze karty z życia Sikorskiego, jest podkreślenie moralnej wartości prezentowanej biografii. Zdaniem Jacka Gajewskiego sylwetka Generała zasługuje na miano wzorca osobowościowego, co ma niebagatelną rolę we współczesnym świecie, w którym w obliczu kryzysu wartości potrzebne są autorytety. Można sądzić, że ze względu na to przesłanie książeczka jest kierowana przede wszystkim do młodzieży, która uzyskuje z niej wiedzę na temat ważnej w dziejach epoki, a jednocześnie otrzymuje godny naśladowania przykład krystalizowania się szlachetnej drogi życiowej. Z książki wprost wyłania się pełen godności portret człowieka, który poświęcił swoje życie służbie ojczyźnie.

Niezależnie od tego adresu młodzieżowego książka Jacka Gajewskiego stanowi dla każdego zainteresowanego dziejami najnowszymi odbiorcy pożyteczną lekturę poznawczą. Prezentacja portretu jest obiektywna z racji przyjęcia postawy historyka, czyli badacza zmuszonego balansować pomiędzy emocjonalnymi wersjami portretu bohatera. Cele naukowe wymagają zachowania bezstronności wobec odmiennych na jego temat opinii. Opis uwzględnia nie tylko zalety, ale wady, analizuje błędy Sikorskiego. Metoda ta daje gwarancję wiarygodnego obrazu, z którego wyłaniają się prawdziwe rysy charakteru późniejszego Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych i premiera rządu emigracyjnego podczas II wojny światowej.

Interesujący wywód na temat dwóch etapów biografii Sikorskiego: przed I wojną światową i w czasie jej trwania stawia przed czytelnikiem obraz działań politycznych i wojskowych, które zaowocowały odzyskaniem przez Polskę niepodległości w 1918 r. Jest to wnikliwa, bo nieuproszczona na potrzeby podręcznikowego wykładu, analiza zjawisk, które składały się na ten trudny, złożony i wyjątkowy okres w dziejach. Omówienie kontekstów decyzji bohatera książki wtajemnicza zatem w kluczowe problemy historycznej drogi do niepodległej ojczyzny.

Jacek Gajewski, Działalność niepodległościowa Władysława Sikorskiego przed i w czasie I wojny światowej, Warszawska Firma Wydawnicza, Warszawa 2013, s. 80.