Komukolwiek zdarzyło się przeglądać stare roczniki gazet, temu z pewnością nasunęła się myśl, od jakiej Małgorzata Szpakowska zaczyna swoje rozważania o ukazującym się w latach 1924 –1939 piśmie „Wiadomości Literackie”. Autorka monografii zauważa nietrwałość, ulotność materii gazetowej, pisze: „z czysto technicznych powodów pismo przestaje funkcjonować jako całość, rozszczepia się na poszczególne teksty”. Rozpadowi temu częściowo zapobiega mikrofilm czy digitalizacja, bowiem nieodwracalnie zmienia się sposób funkcjonowania pisma. Gazeta, tracąc aktualność, staje się dokumentem przeszłości. Przestaje być medium powszechnym, dociera do niego niewielu czytelników. Podjęcie trudu opisania pisma jest w tej sytuacji drogą jego ocalenia, pozwala przekazać najistotniejsze treści w nim zawarte, określić znaczenie, które nie kończy się wraz z utratą aktualności bieżących numerów.
Na okładce książki „Wiadomości Literackie” prawie dla wszystkich pojawia się intrygująca fotografia ze słynnej rozkładówki czasopisma z 1936 roku – Chwila wytchnienia autorstwa Janusza Levitta i Jerzego Hima. Jedno z prezentowanych w niej przemontowanych zdjęć pomników warszawskich przedstawia Zygmunta III wspinającego się na kolumnę lub z niej schodzącego. Satyryczny obrazek, wskazujący na charakter tygodnika, zaciekawia i skłania do poznania zawartości tygodnika, który, jak autorka zaznacza, był wybitnie warszawocentryczny, jednak, jak się okazuje w jej sprawozdaniu, zawierał sporo materiałów, podejmujących kwestie uniwersalne: społeczne, polityczne, kulturalne. Wystarczy wspomnieć, że publikowali na łamach pisma między innymi poeci z grupy Skamander, Tadeusz Boy Żeleński, Bruno Schulz, Teodor Parnicki, Roman Ingarden, Jan Kott, Jerzy Borejsza, Witold Gombrowicz, Józef Czapski. Sekretariat pisma prowadził Władysław Broniewski.
Podążanie za lekturą autorki uzmysławia bogactwo treści z założenia eklektycznego pisma i potwierdza jej rozpoznanie, iż stanowiło ono silny ośrodek intelektualny i kulturalny międzywojnia. Szczególnie interesujące wydają się sprawozdania z felietonów, kronik, co z pewnością zachęca do ich przeczytania. Przegląd tematyki pozwala zauważyć, iż pismo wbrew nazwie nie skupiało się jedynie na kwestiach literackich. Krąg problematyki był bardzo szeroki, a podjęte zagadnienia opracowywano rzetelnie, poświęcając im niejednokrotnie dodatki tematyczne: naukowe, prawnicze, obyczajowe. Prezentacja sylwetek redaktorów oraz autorów, ich dorobku zaznajamia z pismem od wewnątrz, co pozwala na lepsze zrozumienie ambicji tygodnika, jak również sposobu reagowania na wydarzenia społeczno-polityczne oraz kwestie sztuki.
Autorka wyjaśnia przyczyny złożonych konfliktów, które rodziły się wokół pisma o dość umiarkowanej postawie. Zanurzenie w problematykę sporów okazuje się odsłaniać oblicze nadzwyczajnie współczesne. Sposób prezentacji treści „Wiadomości Literackich” ułatwia orientację w jego głównych założeniach i najważniejszych treściach. Ponadto indeks osobowy umożliwia odszukanie istotnych szczegółowych informacji. Książka Małgorzaty Szpakowskiej jest wspaniałym przewodnikiem po szpaltach pisma, z którego część tekstów przeszła do rozmaitych późniejszych wydań, ale część została zapomniana. Przypomnienie ich wszystkich uznać należy za rzecz wartościową i pożądaną.
Małgorzata Szpakowska, „Wiadomości Literackie” prawie dla wszystkich, Wydawnictwo W.A.B., seria z wagą, Warszawa 2012, s. 464.
Bohaterka Senatorium Miłości tańczy 3
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
