Peggy Guggenheim i jej galeria Art Of This Century

20 października mija 58. rocznica powstania Art Of This Century. Galeria mieszcząca się na 57. Ulicy w Nowym Jorku była ewenementem. To istniejące zaledwie pięć lat miejsce było kwintesencją nowoczesności i nadało ton galeriom i muzeom na całym świecie.

Peggy Guggenheim to nazwisko znane dziś każdemu. Ale więcej na temat tej kolekcjonerki sztuki, przyjaciółki i protektorki artystów wie niewielu. Urodziła się w 1898 r. w bogatej, żydowskiej rodzinie w Nowym Jorku. W 1921 r. przeprowadziła się do Paryża, gdzie znalazła się w samym centrum paryskiej bohemy. Z łatwością nawiązała bliskie kontakty z artystami wspierając ich finansowo. Wśród jej przyjaciół znaleźli się m.in. Constantin Brancusi, Djuna Barnes, Marcel Duchamp. Ten ostatni objaśnił Peggy sztukę współczesną i zapoznał z wieloma artystami.

W 1938 r. Peggy otworzyła galerię w Londynie, Guggenheim Jeune. Od tego momentu zaczęła się jej wielka kolekcjonerska przygoda. W galerii wystawiano dzieła sygnowane nazwiskami, których brzmienie przyspiesza puls dzisiejszym kolekcjonerom: Wassily Kandinsky, Alexander Calder, Henry Moore, Constantin Brancusi, Jean Arp, Max Ernst, Pablo Picasso, Joan Miro i wielu innych. Z każdej wystawy Peggy zatrzymywała kilka obrazów dla siebie. Galeria jednak nie prosperowała najlepiej, dlatego została zamknięta. Guggenheim wróciła do Paryża. Nie czuła się komfortowo w okupowanym przez nazistów mieście, toteż w 1941 r. postanowiła wrócić do Nowego Jorku. Jak się później okazało, uratowała w ten sposób wiele dzieł sztuki, które zamiast w galerii, mogłyby się znaleźć wśród wojennych zgliszczy.

20 października 1942 r., Nowy Jork, 57. Ulica. Peggy otwiera swoją galerię, Art Of This Century słowami: - Mam nadzieję, że galeria stanie się centrum, gdzie artyści będą czuli, że właśnie uczestniczą w kreowaniu laboratorium nowych idei. Absolutnie rewolucyjny system ekspozycji dzieł sztuki zaprojektował rumuński architekt i projektant, Fryderyk Kiesler. Sztuka prezentowana była w czterech pomieszczeniach: Galerii Abstrakcji, Galerii Surrealizmu, Galerii Kinetyzmu i Galerii Dziennej.

Galeria Abstrakcji wyposażona była w linki rozciągnięte od podłogi do sufitu, do których przymocowane były obrazy. Pozwalało to na dowolne zwiększanie ilości eksponowanych prac. Rzeźby prezentowane były na trójkątnych półeczkach również zawieszonych na podobnych linkach. Dawało to efekt swobodnego unoszenia się dzieł sztuki w powietrzu. Obrazy pozbawione były ram, co w latach 40. musiało budzić kontrowersje. Ale Art Of This Century była galerią awangardową, przełomową i na wskroś nowatorską.

Galeria Surrealizmu była długim, niskim pomieszczeniem w kształcie leżącej beczki. Zaokrąglone ściany wykonane były z kauczuku. Do nich za pomocą długich, mocnych listew przymocowane były obrazy. Między listwą a obrazem znajdował się zawias, który pozwalał na zmianę kąta oglądania dzieła. Można je było podziwiać z pozycji stojącej lub siedzącej samodzielnie dostosowując kąt widzenia. Rzecz nie do pomyślenia w dzisiejszych galeriach.

W Galerii Kinetycznej obrazy pokazywane były metodami mechanicznymi. Fryderyk Kiesler specjalnie dla tego pomieszczenia zaprojektował spiralne koło. Kręcąc nim i spoglądając jednocześnie w wizjer oglądało się obrazy Paula Klee. Podobny mechanizm zaprojektował architekt dla prac Marcela Duchampa. Dzięki temu dużych rozmiarów prace można było oglądać na małej powierzchni.

Galeria Dzienna była rodzajem biblioteki obrazów. Goście galerii mogli spocząć tutaj na specjalnie zaprojektowanych dla nich pufach i godzinami oglądać eksponowane obrazy. Można było również przyjść z własnym dziełem sztuki, sprzedać je lub wymienić na inne.

Art Of This Century była ówczesnym centrum awangardy. Kubizm, futuryzm, europejska abstrakcja, awangardowa rzeźba, surrealizm, amerykański ekspresjonizm abstrakcyjny to nurty, w których lubowała Peggy. Jej galeria była platformą spotkań artystów amerykańskich z europejskimi i ich wzajemnych wpływów. Trzeba zaznaczyć, że tutaj, w galerii Peggy Guggenheim, zainaugurowano praktykę wystaw indywidualnych.

31 maja 1947 r. galeria została zamknięta. Peggy Guggenheim była zmęczona jej prowadzeniem. Być może prawdziwym powodem był fakt, że wojna się skończyła i w końcu mogła wrócić do ukochanego Paryża. Podczas jednej z podróży po Europie zakochała się w Wenecji, gdzie mieszkała już do końca życia. Żeby zapewnić godne miejsce swojej kolekcji sztuki, zakupiła Palazzo Venier dei Leoni przy Grand Canal. Dziś znajduje się tam małe muzeum sztuki nowoczesnej.