Podniebni drapieżcy cz.6: Suchoj Su-27/30/33/34/35

Su-27 (w kodzie NATO: Flanker)

Pierwotnie Su-27 został zaprojektowany jako jednomiejscowy myśliwiec przewagi powietrznej, w odpowiedzi na amerykański program, który doprowadził do powstania myśliwca F-15 Eagle. Po raz pierwszy prototyp pod nazwą T-10 wzbił się w powietrze w 1977 roku. Samolot miał problemy techniczne i nie spełniał oczekiwanych osiągów. Dlatego powstała modyfikacja maszyny o nazwie T-10S. Produkcja Su-27 (niekiedy oznaczona jako Su-27S) ruszyła w połowie lat 80.

Po raz pierwszy w radzieckiej maszynie zastosowano system fly-by-wire, czyli komputerowy system sterowania lotem. W połączeniu z doskonałym pod względem aerodynamicznym płatowcem powstał bardzo zwrotny samolot, mogący nawiązać równorzędną walkę manewrową z każdym ówczesnym myśliwcem. Jako pierwszy samolot na świecie był zdolny wykonać słynny manewr, nazwany na cześć radzieckiego pilota Wiktora Pugaczowa – kobrę Pugaczowa. Do dzisiaj żadna maszyna nie jest w stanie powtórzyć wspomnianej figury w podobnym zakresie kątów wychylenia kadłuba od osi poziomej. Radar N-001 może śledzić do 10 celów w odległości do 240 km oraz naprowadzać pociski na jeden lub dwa z nich (w zależności od źródła) na dystansie 170 km (według innych źródeł parametry radaru są niższe i wynoszą odpowiednio 180/120 km). Oprócz radaru samolot został wyposażony w pasywny system śledzenia celów w podczerwieni o zasięgu do 70 km. Umożliwia to skryte podejście i zaatakowanie celu, bez konieczności zdradzenia swojej pozycji poprzez fale radiowe emitowane przez radar. Powstała również wersja dwuosobowa (Su-27UB), która zachowała wszystkie możliwości jednoosobowej odmiany myśliwskiej. Pilot został wyposażony w czujnik nahełmowy, który możliwa wskazywanie celów poprzez ruch głowy. Uzbrojenie Su-27 stanowi działko 30 mm oraz na 10 węzłach (w późniejszych egzemplarzach 12) kierowane pociski rakietowe powietrze-powietrze (np. R-27, R-73E, R-77) i niekierowane bomby o łącznej maksymalnej wadze 6000 kg.

Rosyjskie Su-27 wzięły udział w wojnie w Abchazji w latach 1993-94, oraz w 2008 w wojnie z Gruzją. W latach 1999 -2000 etiopskie Su-27 zestrzeliły bez strat własnych 4 erytrejskie Migi-29, uzyskując przydomek „MiG Killers”.

Obecnie Su-27 to już samoloty przestarzałe, ustępujące możliwościami innym współczesnym myśliwcom.

Su-30 (w kodzie NATO: Flanker-C)

Już w momencie rozpoczęcia produkcji Su-27 zaczęły się prace nad modernizacją maszyny. Jako podstawę modyfikacji wybrano dwuosobową wersję Su-27UB. Stworzono wielozadaniowy myśliwiec 4 generacji, mogący atakować cele powietrzne i lądowe, zdolny do długotrwałych misji. Przy tankowaniu w powietrzu mogą one trwać nawet 10 godzin. Poza zadaniami myśliwskimi może pełnić rolę maszyny wczesnego ostrzegania, wskazując cele dla maksymalnie 4 innych Su-27/30. Pod marką Suchoj, maszyna jest rozwijana przez dwa konkurencyjne przedsiębiorstwa:

1. Zakłady w Komsomolsku nad Amurem produkują tańszą odmianę (Su-30MKK) o identycznym płatowcu jak Su-27, i o mniejszych możliwościach, niż konkurent (Su-30MKI). Odbiorcą tej wersji stały się Chiny (produkcja licencyjna pod oznaczeniem J-11), Wenezuela, Wietnam, Indonezja, Uganda a w wersji Su-30M2 i Su-30SM Rosja.
2. Zakłady w Irkucku proponują maszynę (Su-30MKI), droższą, jednak bardziej zaawansowaną technicznie. Zastosowano dysze silników z kierowanym wektorem ciągu oraz dodatkowe skrzydełka za kabiną pilotów, co uczynniło z Su-30 samolot o wprost unikalnych możliwościach manewrowych. Kabina pilota wyposażona została w ciekłokrystaliczne wyświetlacze, tz. szklany kokpit. Myśliwiec otrzymał radar z pasywnym skanowaniem fazowym (PESA), który umożliwia śledzenie 15 celów oraz jednoczesne atakowanie 4 z nich przy zasięgu wykrycia 400 km i namierzania 200 km. Radar jest zdolny wykrywać oraz atakować obiekty będące z tyłu maszyny w odległości do 60 km. Dodatkowy system pasywny pracujący w podczerwieni wykrywa cele w odległości do 90 km. Maksymalna masa zabieranego uzbrojenia to 8000 kg.

Su-30MKI został zakupiony przez Indie (na zamówienie odbiorcy zastosowano awionikę rosyjską, izraelską, francuską i indyjską; maszyna jest owocem współpracy zakładów w Irkucku z Hindustan Aeronautics Limited; obecnie Su-30MKI są produkowane w Indiach na licencji), Malezję (Su-30MKM, awionika podobna do użytej w wersji indyjskiej) oraz Algierię (Su-30MKA, zrezygnowano z wyposażenia produkcji izraelskiej).

Indyjskie Su-30 wielokrotnie brały udział w ćwiczeniach wspólnie z maszynami zachodnimi (np. ćwiczenia Red Flag). Chodź wyniki symulowanych walk w większości nie są podawane do wiadomości publicznej, nieoficjalne informacje potwierdzają wysoką skuteczność maszyn indyjskich (m.in. przeciwko F-15C). Warto podkreślić, że Su-30 miały zakaz używania radaru, ze względu na niechęć indyjskich wojskowych do ujawnienia jego możliwości.

Su-33 (w kodzie NATO: Flanker-D)

Wersja Su-27 przeznaczona do stacjonowania na pokładzie lotniskowca (Rosja zbudowała tylko jeden okręt tej klasy z klasycznym pokładem - Admirał Kuzniecow). Maszyna otrzymała powiększony i nieco zmodyfikowany płatowiec, składane skrzydła, mocniejszą konstrukcję, urządzenia nawigacyjne do lądowania na lotniskowcu oraz hak do lądowania. Oprócz uzbrojenia identycznego jak Su-27 może dodatkowo przenosić pociski przeciwokrętowe Ch-31A oraz Moskit (maksymalna waga uzbrojenia to 6500 kg). Zakupem Su-33 były zainteresowane Chiny, jednak negocjacje nie zakończyły się podpisaniem kontraktu. Dlatego chińczycy zakupili od Ukrainy jeden egzemplarz Su-33, aby go skopiować. W najbliższym czasie ma rozpocząć się ich produkcja seryjna pod nazwą J-15.

Su-34 (w kodzie NATO: Fullback)

To nowoczesna maszyna zaprojektowana do roli bombowca frontowego, taktycznego oraz przeznaczona do głębokiej penetracji terytorium przeciwnika, jako następca Su-24. Mimo, że jej głównym zadaniem jest atakowanie celów naziemnych, posiada możliwość walki powietrznej tak jak odmiany myśliwskie. Na Su-34 zastosowano radar ze pasywnym skanowaniem fazowym. Piloci siedzą koło siebie, a nie jak w większości samolotów jeden za drugim. Ze względu na fakt prowadzenia wielogodzinnych misji, za siedzeniami pilotów znajduje się część socjalna z toaletą oraz miejscem do leżenia. Kabina została opancerzona, gdyż Su-34 ma wykonywać zadania na niskim pułapie. Dość oryginalnym rozwiązaniem jest zainstalowanie drugiego radaru w ogonie maszyny, co daje możliwość zwalczania celów znajdujących się za samolotem. Jeden egzemplarz brał udział w wojnie z Gruzją w 2008 roku.

Su-35 (w kodzie NATO: Flanker-E)

To najnowsza, a zarazem najbardziej zaawansowana technicznie, odmiana Su-27. Oblot prototypu miał miejsce w 2008 roku. Ten jednomiejscowy samolot jest reklamowany przez producenta, jako maszyna 4++ generacji. Ma zastąpić starsze Su-27, będąc swoistym pomostem do maszyn 5 generacji. Suchoj twierdzi, że Su-35 jest w stanie zwyciężyć z każdym obecnie produkowanym myśliwcem 4 generacji. W tej wersji płatowiec został powiększony, przez jest cięższy ale zabiera więcej uzbrojenia. Zrezygnowano z dodatkowych skrzydeł montowanych za kabiną pilota, tak jak jest to w Su-30. Zwiększono zasięg operacyjny oraz zastosowano najnowszą awionikę, docelowo zaprojektowaną dla maszyn 5 generacji. Zainstalowano doskonałe silniki firmy Saturn z kierowanym wektorem ciągu oraz system fly-by-wire. Kabina została zaprojektowana zgodnie z najnowszymi trendami w konfiguracji szklanego kokpitu. Zrezygnowano z większości przyrządów analogowych, a dane wyświetlane są na ciekłokrystalicznych ekranach. Su-35 posiada radar ze skanowaniem pasywny (PESA), Irbis-E. Umożliwia on wykrywanie samolotów znajdujących się w przedniej półsferze nawet z odległości 400 km lub z mniejszego dystansu obiekty znajdujące się za maszyną. Może śledzić 40 celów powietrznych i naprowadzać uzbrojenie na 8 z nich lub w namierzać 4 cele naziemne i w tym samym czasie przeszukiwać przestrzeń przed samolotem. Producent twierdzi, że radar przewyższa swoimi możliwościami konstrukcje zachodnie, a nawet radary ze skanowaniem aktywnym (AESA). Uzupełnienie stanowi system śledzenia celów w podczerwieni o zasięgu do 90 km. Zadbano również o zmniejszenie powierzchni odbicia radarowego, chodź Su-35 nie jest samolotem stealth. Myśliwiec posiada 12 węzłów uzbrojenia, na których może przenosić kierowane pociski powietrze-powietrze (np. R-27, R-77), powietrze-ziemia (np. Kh-31, Kh-59), kierowane laserowo bomby (np. KAB-500L), niekierowane bomby i rakiety (masa uzbrojenia to 8000 kg). Trwa produkcja seryjna maszyn przeznaczonych dla wojsk lotniczych Rosji.