Polonijny Dwukropek

Bronisław Czech - as polskiego narciarstwa
Mija 70. rocznica śmierci wielkie polskiego zakopiańskiego sportowca Bronisława Czecha ksywa Bronek. Urodził się Zakopanem 25 lipca 1908 r. Rodzicami jego byli Józefa Czecha i Stanisławy z Namysłowskich. Swoją naukę pobierał najpierw w szkole ludowej, a potem ukończeń trzy klasy w Państwowej Szkole Przemysłu Drzewnego odbył dwuletnie studia w warszawskim Centralnym Instytucie Wychowania Fizycznego gdzie zdał maturę, a następnie otrzymał dyplom nauczyciela wychowania fizycznego.

Polski Związek Narciarski w 1932 r. nadarzył mu tytuł „honorowego nauczyciela narciarstwa w stopniu trenera”, który stał się jego zawodem. Był trzykrotnym olimpijczykiem, w swojej karierze został wielokrotnym mistrzem Polski. Najważniejsze był człowiekiem o szerokich horyzontach i zainteresowaniach.

Podczas II Wojny Światowej został złapany przez okupantów i został osadzony w Obozie Koncentracyjnym w Oświęcimiu gdzie zmarł 5 czerwca 1944 r. Pośmiertnie został odznaczony Krzyżem Walecznych w 1967 r oraz Krzyżem Oświęcimskim 1987 roku. Na Cmentarzu Zasłużonych w Zakopanem na Pęksowym Brzyzku znajduje się symboliczna mogiła mistrza nart.

Międzynarodowy Dzień Heraldyki został uchwalony 10 czerwca jako święto heraldyki i zaliczony został do działu nauki zajmującej się badaniem historii herbów, jak też analizą ich symboliki oraz zasadami ich kształtowania.

Za początki heraldyki uznano znaki wojskowe umieszczane na tarczach, hełmach oraz chorągwiach,. Początki ściśle są związane z rycerstwem oraz rycerskimi obyczajami. Jak wynika z historii w średniowieczu pojawiła się potrzeba rozróżnienia poszczególnych rycerzy, jak też całych oddziałów. Ważny to był symbol danego rodu jak też władcy. Figury heraldyczne tworzono głównie na potrzeby związane z odróżnianiem kto jest swój a kto wróg.

Polskie herby szlachecki składa się zazwyczaj z siedmiu elementów: tarczy, godła, barwy, hełmu, korony, klejnotu oraz labrów jako ozdoby herbu.

Tarcza to Podstawowy element herbu - tarcza powszechnie używana w średniowieczu przez stan rycerski, była tym właśnie miejscem gdzie godło herbowe eksponowano w największym stopniu. Właśnie dlatego zarys tarczy na trwałe wszedł do kanonu stałych elementów herbu. Z biegiem czasu kształt tarczy ulegał zmianie.

Godło to był znak rycerskiego rodu. Zazwyczaj wypełnia obszar pola tarczy.

Barwy w początkowej okresie używano w heraldyce pięciu kolorów: czerwieni, błękitu, czerni oraz “kolorów metalicznych” - złotego i srebrnego. W późniejszym okresie dołączono zieleń oraz purpurę. Podstawową zasadą było, aby w herbie znajdował jeden kolor zwykły i jeden metaliczny i aby te same barwy nie nakładały.

Hełm był czwartym podstawowym elementem heraldycznym. W XIV wieku stosowano w polskiej heraldyce konstrukcje typu garnczkowego. Tzw. Żabi pysk pojawia się dopiero w XV wieku, a przypadku młodszych rodów, żyjących w wieku XVI hełm prętowy. Badacze historii nie doszukują się specjalnych znaczeń zarówno w umieszczaniu hełmu np. z profilu, czy w jego kolorze.

Korona heraldyczna było pełnoprawnym składnikiem herbu dopiero w XV wieku. Pojawienie się nawiązuje do greckich oraz rzymskich obrzędów i ceremonii takich jak przyznanie laurowych lub złotych wieńców, które w późniejszym okresie przekształcił się w korony. Społeczność feudalna potrzebowała oznak świadczących zajmowanej w hierarchii pozycji. Powstała tym samym nowa kategoria koron nazwanych rangowymi. Na terenie Polski pojawiają się następujące rodzaje koron heraldycznych: królewskie, książęce, hrabiowskie, baronowskie oraz szlacheckie.

Klejnot to najbardziej istotny element herbu, oczywiście nie licząc godła, uznawany był umieszczony klejnot. W Polsce klejnot był początkowo w postaci piór, zaczął się pojawiać na początku XIV wieku. Znane były między innymi w herbach rodów zna terenie Śląska oraz Galicji. Wykształciły się następujące rodzaje klejnotów:

- klejnot tożsamy z godłem na tarczy, inaczej tautologiczny, spotykany w herbach: Topór, Poraj, Leliwa, Korab, Bończa.
- klejnot nieidentyczny występujący w herbach: Jelita, Pomian, Szreniawa, Nałęcz, Ogończyk, Bogoria.
- klejnot w postaci bardzo starego godła miał świadczy o „młodości” rodziny, np. Topór w klejnocie Stary koń.
- klejnoty ozdobne typu strusie pióra zazwyczaj jest ich pięć lub trzy oraz bardzo rzadko pawie, spotykane w herbach: Janina, Trąby, Kościesza, Wadwicz.

Ze względu na tematykę wyróżniamy następujące kategorie klejnotów:
- Zwierzęce - reprezentowane przez lwy, smoki, gryfy, jednorożce, jastrzębie, lub często same motywy skrzydeł orlego lub sępiego przestrzelonego strzałą.
- Postacie ludzkie jak rycerz w zbroi, kobieta, a czasem części ludzkiego ciała np. ramię z mieczem.
- Roślinne pojawiają się nieczęsto oraz raczej w młodszych rodach pod postacią sosny, dębu, róży. Wśród pozostałych motywów w heraldyce polskiej, przeważają pióra strusie, głównie w kolorze srebrnym i pawie, pod postacią złotego pióropusza lub ogona.

Ozdoby herbu zwane też labrami. Wywodzą się z chust, które rycerze zakładali na hełmy chroniąc się przed promieniami słońca podczas wypraw krzyżowych. Labry na zachodzie Europy pojawiają się w XIV wieku, w Polsce w XV. Następne co do kolejności występowania są płaszcze i namioty, mające symbolizować baldachim króla. W Rzeczypospolitej prawo do umieszczenia tego elementu okalającego herb posiadają rody książęce. Kolejną składową o charakterze dekoracyjnym są trzymacze, czyli podpory tarczowe występujące z obu stron tarczy. Przybierały one formę aniołów, rycerzy, czy zwierząt.

W Polsce obowiązywała zasada, że trzymacze stosuje się wyłącznie w przypadku herbów rodów utytułowanych - hrabiowskich, baronowskich. Kolejnym elementem występującym u nas to dewizy, o rodowodzie zachodnioeuropejskim. Motto wywodzi się z dawnej mysli przewodniej rodziny lub proklamy. Umieszczano je najczęściej na wstędze przy tarczy. W Polsce dewizy pojawiają się w XVIII wieku, a stają się normą w wieku XIX.

Zawołania czyli okrzyk to specyfika polskiej heraldyki, na zachodzie Europy prawie nie występują. Geneza zawołań jest trudna do jednoznacznego ustalenia, wiąże się ją z nazwą rodziny, hasłem - symbolem zwołującym ród na zebranie, miejscem występowania danego rodu lub jego protoplastą.

Dwukropek wydawany jest na terenie Republiki Południowej Afryki .Periodyk promuje tam między innymi wśród tam zamieszkałej poloni, kulturę polską. Miesięcznik ma siedzibę w Cape Town. Redaktorem naczelnym jest Joanna Majksner - Pinska. Okładki tradycyjnie projektuje Marek Piński.

(zdjęcia i materiał jest chroniony prawem autorskim)