Prawda o bohaterach „Kamieni na szaniec”

Spóźniony prezent urodzinowy od kochającej rodziny uzupełnił moją kolekcję książek z pięciotomowego cyklu „Wierna rzeka Harcerstwa” autorstwa niestrudzonej Barbary Wachowicz. Choć tom trzeci był zapowiadany już kilkanaście lat temu, to trafił pod strzechy dopiero w tym roku. Zawiera on – jak podano w podtytule – prawdę o bohaterach „Kamieni na szaniec”.

Barbara Wachowicz odtwarza biogramy głównych bohaterów książki Aleksandra Kamińskiego: Janka Bytnara – Rudego, Macieja Dawidowskiego – Alka oraz Tadeusza Zawadzkiego – Zośki. Kreśli te postacie na podstawie zgromadzonych dokumentów, listów, pamiętników i wspomnień bliskich. Poszerza je nawet o wspomnienia o ich rodzicach oraz rodzeństwie. Każdy, kto chce wiedzieć więcej o bohaterach „Kamieni na szaniec” powinien po tą pozycję sięgnąć. Myślę nawet, że powinna to być obowiązkowa lektura harcerzy, którzy czują się spadkobiercami tradycji Szarych Szeregów.

Czytelnik pozna innych bohaterów warszawskich Szarych Szeregów, przyjaciół i podkomendnych Zośki, którzy brali udział w brawurowym uwolnieniu Rudego z rąk gestapo. Barbara Wachowicz przypomina ich rolę w słynnej akcji pod Arsenałem oraz kreśli ich osobowość i przybliża biogramy, które zostaną rozszerzone w czwartym tomie „Wiernej rzeki Harcerstwa” – „To Zośki wiara”.

„Rudy, Alek, Zośka” to znakomite studium historii, socjologii i psychologii. Opowieść o harcerskiej przyjaźni, mocno scementowanej trudnym czasem okupacji. Autorka przytacza treść listów Alka i Basi, Zośki i Rudego, pamiętników i konspiracyjnych zapisków. To wszystko ilustrują dziesiątki zachowanych zdjęć dając prawdziwy obraz tych, co służbę Polsce i bliźnim uznali za swoje życiowe motto. Szczególnie w ciemnych latach okupacji.

W książce nie zabrakło gorzkich słów, napisanych zapewne w ostatniej chwili. Kto wyjmuje kamienie z szańca? pyta się autorka. Chodzi tu głównie o skandal wywołany przed rokiem przez pewną „kreaturkę” z naukowym tytułem i o mocno reklamowany w tym roku film Roberta Glińskiego.

Barbara Wachowicz: Rudy, Alek, Zośka prawda o bohaterach „Kamieni na szaniec”
Wierna rzeka harcerstwa, Tom III
Oficyna Wydawnicza RYTM, Warszawa 2014
Format 148x210, stron 592.