Rocznica zbrodni katyńskiej

W kwietniu i maju 1940 roku na podstawie decyzji Józefa Stalina i Biura Politycznego KC WKP(b) - Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików) z dnia 5 marca 1940 roku funkcjonariusze NKWD (Ludowego Komisariatu Spraw Wewnętrznych ZSRR) rozstrzelali ponad 21 tys. więźniów polskich w Katyniu, Charkowie i Miednoje.

Więźniowie byli oficerami Wojska Polskiego, żołnierzami Korpusu Ochrony Pogranicza, policjantami, podchorążymi (ponad 14 tys.) i cywilami (około 7, 5 tys.). Znaleźli się w niewoli po agresji radzieckiej na Polskę 17 września 1939 roku.

Wkroczenie Armii Czerwonej na wschodnie tereny II Rzeczypospolitej wynikało z tajnego protokołu dołączonego do zawartego Paktu o Nieagresji między Niemcami a ZSRR (noszącego nazwę Paktu Ribbentrop – Mołotow), podpisanego 23 sierpnia 1939 roku.
Do niewoli dostało się około 250 000 żołnierzy, w tym 16-18 tys. oficerów.
Zbrodnia ta wzięła swoją nazwę od miejscowości Katyń koło Smoleńska, gdzie w 1942 roku odnaleziono pierwsze groby zamordowanych.

W lesie koło Katynia zamordowano około 4594 polskich oficerów i podchorążych więzionych w Kozielsku. Jeńców z obozu w Starobielsku, 3894 osoby, zamordowano w gmachu NKWD w Charkowie i pogrzebano w lesie Piatichatki. Więźniów z Ostaszkowa, 6361 osób, zamordowano w Twerze (gmach NKWD) i pogrzebano w Miednoje. W innych obozach i więzieniach na terenie ZSRR zgładzono 7305 osób.

Istnieje jeszcze tzw. „białoruska lista” i „lista ukraińska”.
„Lista białoruska” obejmuje 3870 Polaków, którzy byli przetrzymywani po 17 września 1939 roku w więzieniach na terenie Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Zostali oni zabici na podstawie tej samej decyzji Biura Politycznego WKP(b). Niestety do dnia dzisiejszego nie są znane ich nazwiska, miejsca śmierci i pochówku.

Natomiast „lista ukraińska” obejmuje 7000 Polaków zamordowanych we lwowskich więzieniach Zamarystów, Łąckiego i Brygidki. Do dziś nie odnaleziono miejsc spoczynku tych oficerów. Ich mogiły znajdują się najprawdopodobniej w Bykowni i Kuropatach.

29 III 1943 roku Niemcy rozpoczęli oficjalne ekshumacje w Katyniu, pod kierownictwem niemieckiego specjalisty z zakresu medycyny sądowej, prof. Gerbadta Buhtza. W kwietniu 1943 roku do lasu katyńskiego sprowadzono grupę intelektualistów polskich z Krakowa i Warszawy.

Niemieckie radio 13 kwietnia 1943 roku o godzinie 15.15 nadało komunikat, w którym oficjalnie ogłoszono o odkryciu grobów polskich oficerów zamordowanych przez NKWD. Władze radzieckie temu zaprzeczyły, oskarżając Niemców o tę zbrodnię.
Radio Moskwa w komunikacie z 15 kwietnia informuje „o schwytaniu przez Niemców podczas ofensywy w 1941 roku kilkunastu tysięcy polskich oficerów. Zostali oni rozstrzelani, a po spreparowaniu dowodów wina zrzucana jest na humanitarny rząd ZSRR ”. Niemcy, dla których zbrodnia w Katyniu była argumentem propagandowym, zwrócili się do Międzynarodowego Czerwonego Krzyża 16 kwietnia o zbadanie sprawy.

Rząd Polski na Uchodźstwie zwrócił się 17 kwietnia 1943 roku do Czerwonego Krzyża o zbadanie sprawy. Wobec sprzeciwu ZSRR prośbę Polski odrzucono, Związek Radziecki zerwał stosunki międzynarodowe z Rządem na Uchodźstwie i oskarżył o współpracę z nazistami. Rządy Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych nie poparły polskich działań.

Dopiero w 1951 roku komisja powołana przez Kongres USA, w raporcie stwierdziła, że zbrodnia na oficerach polskich została popełniona na wiosnę 1940 roku. Sprawcą masakry w lesie katyńskim było NKWD.
23 kwietnia Niemcy powołali komisję międzynarodową składającą się z przedstawicieli 12 państw m.in. Belgii, Dani, Finlandii i neutralnej Szwajcarii. Umożliwiono pracę polskim rzeczoznawcom z Czerwonego Krzyża. Komisja ta w swoim raporcie ogłosiła, że zbrodnia została popełniona na wiosnę 1940 roku - uznano w ten sposób winę ZSRR.

Sprawa Katynia powróciła w 1944 roku. Władze Związku Radzieckiego ponownie oskarżyły Niemców o tę zbrodnię. Mimo wniosków przedstawicieli ZSRR nie włączono sprawy Katynia do aktu oskarżenia w procesie zbrodniarzy hitlerowskich w Norymberdze.

W okresie Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej do 1990 roku za oficjalną uchodziła radziecka wersja dotycząca spawy Katynia.

W kwietniu 1990 roku władze rosyjskie przyznały się do odpowiedzialności za zamordowanie polskich jeńców internowanych w 1939 roku. Opublikowano komunikat agencji TASS, w którym przyznano oficjalnie, że za zbrodnię na polskich oficerach odpowiedzialne są najwyższe władze ZSRR, a jeńców wymordowało NKWD. Stanowisko rosyjskie potwierdzono dokumentami.
Dokumenty dotyczące sprawy katyńskiej zostały przekazane przez Rosjan stronie polskiej,
podczas oficjalnej wizyty prezydenta Borysa Jelcyna w 1995 roku.

Źródła:
1. katyn.rawelin.com
2. wyborcza.pl
3. katyn-pamietam.pl
4. portalwiedzy.onet.pl
5. kalendarium.polska.pl
6. poland.gov.pl
7. ipn.gov.pl
8. tvn24.pl
9. tvn24.pl