Ryzykowne gry i układy - recenzja powieści "Mroczne Klejnoty"

Człowiek podobno lubi być straszony, chętnie czyta horrory, sensacje i temu podobne. Lubi mieć talizmany dające nadprzyrodzoną moc.

Z okładki powieści Chelsea Quinn Yarbro "Mroczne Klejnoty" groźnie spogląda na czytelnika zbroczony krwią car Rosji Iwan Groźny. Kreml spowity czerwienią zapowiada grozę, a czarny kolor tła – mroczne trudne czasy. Jeżeli ta ilustracja ma przestraszyć czytelnika, to nic z tego. Książka jest tajemnicza i interesująca. Została wydana przez Dom Wydawniczy Rebis. Publikacja jest czwartym tomem (z ośmiu) opowiadającym o przygodach hrabiego Saint-Germaina.

Kompozycja powieści jest przemyślana według ustalonego planu, rzeczowa i interesująca. Fabuła jest wielowątkowa, wprowadzony jest również wątek miłosny i morderstwa. Na wyobraźnię oddziałuje ciekawa stylistyka. Autorka popisała się mistrzostwem w opisach sytuacyjnych, łącząc rozległą wiedzę ze stopniowaniem napięcia. Jest tu zgrabnie opisana duża dawka historii Polski i Rusi XVI wieku. Przedstawione jest tło religijne - tu toczy się walka prawosławia i chrześcijaństwa. Na tle niepokojów politycznych po stracie Konstantynopola, Moskwa stała się trzecim Rzymem. Car stworzył Rosji nowy świat. Czasy są niepewne, toczy się walka o wpływy polityczne. Carowi Iwanowi Groźnemu zarzuca się, że sieje w swoim kraju spustoszenie. Polski król Stefan Batory w tej sytuacji widzi okazję, aby spełnić swoje marzenie zjednoczenia Rosji z Polską. Król Polski stanowi zagrożenie dla Rosji.

Do Moskwy, bastionu Rusi, Stefan Batory wysyła królewskie poselstwo ośmiu jezuitów (którzy liczą na hojne wynagrodzenie i objęcie wyższych stanowisk) i tajemniczego posłańca alchemika, byłego księcia Siedmiogrodu - Ferenca Rakoczego, hrabiego Saint-Germain. Jezuici przyjęli alchemika z dezaprobatą, nie szczędząc mu kąśliwych uwag. Już na początku ich znajomości daje się zauważyć dwulicowość jezuitów, którzy później tę misję poselstwa doprowadzili do fiaska.

Mroźna, okrutna i niegościnna Rosja, naszpikowana szpiegami i zdrajcami, pilna misja poselstwa polskiego, tajemnicze skrzynie hrabiego Ferenca Rakoczego i cel podróży spotkać się z carem Rosji, aby przedłożyć propozycję króla Polskiego wspólnego wystąpienia Polski i Rosji przeciw Turkom oraz zjednania Iwana Groźnego wyjątkowymi klejnotami.

Królewscy posłańcy zastali cara na Kremlu w fatalnym stanie zdrowia. Nie jest to już dalekowzroczny przywódca, ale udręczony cierpiący człowiek. By Iwan mógł odzyskać swoją dawną energię i rozum, bardzo jest mu potrzebna ozdrowieńcza siła modłów i magii. Wspierała go tylko wiara w cudowną moc klejnotów. Jest ogarnięty obsesją i rządzą ich posiadania. Ceni diamenty, kryjące w sobie wielką siłę. Największe i najczystsze mają w sobie tyle energii, że jedynie najdzielniejsi mogą ich dotykać. Swą głębią odbijają wewnętrzne światło duszy.

Hrabia Rakoczy został zaufanym człowiekiem cara Iwana. Na dworze najcenniejsza była sztuka milczenia. Car cenił erudycję Rakoczego i jego bystry ironiczny umysł. Aby mieć większy wpływ na hrabiego aranżuje małżeństwo Rakoczego z Ksenią Jewgienijewną Koszkiną, krewną wpływowego możnowładcy Anastasija Siergiejewicza Szujskiego. Ksenię zobowiązano do odkrywania sekretów męża i donoszenia na niego Szujskim. Hrabia wybrankę widzi w dniu ślubu po raz pierwszy. Muszą się poznać, zrozumieć, zaakceptować.

Car Iwan Groźny pod koniec swojego życia wiedział, że został otruty klejnotami. Wystąpiła u niego opuchlizna, a ciało gniło i wydawało przykry odór. Kilka dni przed śmiercią udał się do skarbca, gdzie oglądał swe nieprzebrane skarby. Zgarnął ze stołu kilka turkusów i powiedział z lękiem do swojego sługi - "Zobacz turkusy pobladły! Zostałem otruty, kamienie przepowiadają moją śmierć". Berłem z kości jednorożca kazał swemu medykowi na stole narysować koło. Wewnątrz okręgu umieszczono kilka pająków. Po chwili wszystkie pająki zdechły. Car zasłabł. Ze skarbca przeniesiono go do komnat, zmarł 17 marca 1584 roku w wieku 53 lat (oficjalna data to 18 marca).

Hrabia Rakoczy był znany ze swojej rozległej wiedzy alchemicznej, mądrości, zdrowego rozsądku, dzięki któremu potrafił uniknąć pułapek i kompromitacji. Dostojny człowiek o eleganckim wyglądzie, nienagannych manierach zwracał na siebie szczególną uwagę z racji swej godności i wytworności. Wiele podróżował. Był obywatelem świata. Miał trzy i pół tysiąca lat. Wierny sługa i przyjaciel alchemika Rothger był z nim od szesnastu stuleci. Hrabia mieszkał sto lat temu we Florencji, w Wenecji i Rzymie, wcześniej w za czasów faraonów w Egipcie i w innych ciekawych miejscach. Pochodził ze starego dobrego rodu. W jego żyłach płynęła węgierska i włoska krew.

Nie starzeje się - krew dla niego jest eliksirem życia. Jako alchemik wytwarzał klejnoty, przygotowywał tajemnicze mikstury. Spryt, odwaga i mistrzowska dyplomacja to cechy, dzięki którym potrafi się zasymilować ze środowiskiem ruskich dostojników z najpotężniejszych rodów: Godunowem, Szujskimi i innymi, którzy rządzą Rosją. Kocha, cierpi, boi się i odczuwa ból, nie potrafi pogodzić się z okrucieństwem i barbarzyństwem.

Car Iwan Groźny zostawił Moskwę skłóconą. Na dworze panowały spory, intrygi i niesnaski. Toczyła się walka o wpływy i o władzę. Panowało okrutne prawo, człowiek mógł stracić życie z byle jakiego powodu. Donosiciele byli na każdym kroku. Na skutek spisku hrabia popada w niełaskę. Cudem uratowany ucieka razem z żoną Ksenią i posłami angielskimi na statek do Anglii i tu następuje kolejny zwrot akcji. Co przydarzy się bohaterowi powieści? Co stanie się z ukochaną żoną Ksenią? Kim tak naprawdę jest hrabia Ferens Rakoczy?

Większość bohaterów powieści miała swoje pierwowzory w przeszłości: Stefan Batory (o którym historia mówi, że też został otruty), Iwan Groźny, Fiodor I, Borys Godunow, Szujski (późniejsi carowie Rosji). Istniała także postać pierwszoplanowego bohatera. Franciszek I Rakoczy by szlachcicem węgierskim, elekcyjnym księciem Siedmiogrodu i ojcem bohatera narodowego Węgier Franciszka II Rakoczego.

Ciekawa historyczna powieść. To jest książka z tych, co nie zdradzą, nie okłamią, a nauczą wiele. Może być bodźcem do własnego rozwoju, do poszerzenia wiedzy bardzo ciekawej i złożonej z zakresu historii Rosji. Ciekawe, kto słyszał o koniach: chińskich, dońskich, niebiańskich, karaibskich, kozackich? - w powieści można było zauważyć, że autorka jest znawczynią i miłośniczką koni. Z pewnością pobudzą wyobraźnię piękne opisy strojów z tamtej epoki. A może warto zaprzyjaźnić się z alchemią, bardzo starą i ciekawą dziedziną wiedzy. Alchemia to jest matka chemii. Któż z nas nie chciałby posiąść wiedzy o kamieniach szlachetnych? Niekoniecznie tych magicznych - a może? A dlaczego by nie? Diamenty, które tak uwielbiał car Iwan Groźny w naturze, powstają kilkadziesiąt tysięcy lat, ale wyprodukowane w 4-5 dni, są absolutnie takie same jak naturalne. Powstają w ten sam sposób - czysty węgiel poddaje się wysokiej temperaturze i ciśnieniu.

Ile tajemnic kryje alchemia? - mnóstwo, ale te trzeba będzie poszukać w innych mądrych książkach. "Mroczne klejnoty" mogą być inspiracją do poszerzenia wiedzy, z pewnością o to autorce chodziło, aby jej książka była źródłem do przemyśleń. Dokąd uda się hrabia w następną podróż? - to na razie tajemnica.