Szwecja: wydobycie okrętu z XVI wieku z dna Bałtyku [wideo]

Latem 2011 roku u wybrzeży szwedzkiej wyspy Olandia grupa szwedzkich płetwonurków i archeologów po latach bezskutecznych poszukiwań natrafiła na wrak słynnego okrętu Mars, największego, jaki pływał po Bałtyku w XVI w. Statek został zidentyfikowany dzięki herbowi Wazów, odnalezionym na jednej z armat z brązu. Spoczywał na lewej burcie 75 metrów pod wodą, oddalony 19 km na północ od Olandii. Okazało się, że jest stosunkowo dobrze zachowany, co pozwoliło ustalić przyczynę zatonięcia.

Jak orzekł Andreas Olsson, szef działu archeologicznego Muzeum Historii Morza w Sztokholmie, powodem zatonięcia była eksplozja prochu na pokładzie. Na skutek wybuchu statek wojenny wyleciał w powietrze, a jego pozostałe części spoczęły na 449 lat na dnie Bałtyku. Doszło do tego w marcu 1564 roku, kiedy oblężony przez flotę 37 statków z Danii i Lubeki, zatonął po dwóch dniach walk. W bitwie Szwecja poniosła klęskę. Admirałem Marsa był Jacob Hägg.

Klęska miała miejsce podczas I wojny północnej (1573-1570), zwanej wojną siedmioletnią, prowadzoną przez Szwecję, Cesarstwo Rosyjskie, Danię, Lubekę i Rzeczpospolitą Obojga Narodów o podział Inflant oraz hegemonię na Morzu Bałtyckim.

Według legendy tragedię okrętu Mars wywołał gniew Boży, gdyż armaty na statku były odlane z dzwonów kościelnych. Skonfiskował je 30 lat przed zatonięciem okrętu król szwedzki Gustaw I Waza, założyciel dynastii, za którego panowania Szwecja stała się potęgą Bałtyku.

Znaleziony okręt był porównywany do wydobytego w 1961 roku na powierzchnię słynnego okrętu Waza, który zatonął w 1628 roku i już stał się atrakcją turystyczną - obecnie znajduje się w muzeum o tej samej nazwie w Sztokholmie. Mars zbudowany jest z litego drewna dębowego, wyposażony w 107 dział. Mógł na pokład zabrać 800 żeglarzy. Jest starszy i większy od statku Waza, zachował pełne wyposażenie wykorzystywane w walce. Dlatego znalezisko ma charakter unikalny.

Części wraku zostały wydobyte w sobotę 13 lipca 2013 roku, dwa lata po ich zlokalizowaniu. Przez ten czas trwała ekspedycja archeologiczna naukowców i nurków z całego świata. Ustalono m. in. parametry statku: wysokość 60 do 70 m, szerokość od 13 do 14 m, pojemność skokową 1800 ton. W obiekcie znaleziono wiele kawałków kości po prawie 800 marynarzy, którzy zginęli.

Zobacz wideo: Unika vrakfynd från skeppet Mars

Archeolog prof. Johan Roennby z Uniwersytetu Soedertoern wyraża nadzieję, że wydobyte na powierzchnię elementy okrętu posłużą w przyszłości do budowy kopii statku w skali 1:1, co byłoby nową atrakcją turystyczną. Wydobyte działa armatnie zachowane pod wodą na pokładzie Marsa będzie można od sierpnia br. zobaczyć w muzeum w Vaestervik na wschodnim wybrzeżu Szwecji. Wrak okrętu stanie się też obiektem badań naukowych.