Uczeni odkryli bliźniaka Słońca, który ma sekrety naszej gwiazdy

Naukowcy zaangażowani w pracy na międzynarodowym obserwatorium należącym do ESO (Europejskie Obserwatorium Południowe) Very Large Telescope, zbudowanym na wzgórzu Paranal na pustyni Atakama w Chile, odkryli niespodzianie gwiazdę-bliźniaka naszego Słońca. Jak się okazuje jest to najstarsza znana dotąd słoneczna bliźniaczka.

Europejskie Obserwatorium Południowe (ang. European Southern Observatory – skrót ESO) – to międzynarodowa organizacja, zrzeszonych krajów europejskich, z siedzibą w niemieckim Garching, w pobliżu Monachium. ESO powołano w 1962 roku, w celu budowy i utrzymywania obserwatoriów astronomicznych na półkuli południowej naszego globu.

Większość urządzeń do obserwacji kosmosu znajduje się w Chile. ESO ma trzy obserwatoria kosmiczne ustawione w rejonie chilijskiej pustyni Atakama: Obserwatorium La Silla (z teleskopami: 2,2 m; 3,6 m i 3,6-metrowy NTT), Obserwatorium Paranal (2,5 m i 4 m oraz Bardzo Duży Teleskop – VLT ze zwierciadłem o średnicy 8,2 m), a także obserwatorium na płaskowyżu Llano de Chajnantor z zespołami radioteleskopów. Na zdjęciu w artykule - zespół czterech teleskopów Obserwatorium VLT na chilijskim wzgórzu Paranal (górne) oraz widok obserwatorium VLT z lotu ptaka (Wikipedia).

Świeżo odkrytej gwieździe, uczeni nadali nazwę numeryczną, HIP 102152. Znajduje się ona 250 lat świetlnych od Ziemi - w konstelacji Jednorożca. Jako bliźniak - jest podobna, a nawet niemal identyczna, jak nasze Słońce. Różni się – jak informują naukowcy - tylko tym, że jest o 4 miliardy lat starsza.

Gwiazda HIP 102152 daje astronomom rzadką okazję, spojrzenia i przyjrzenia się bliżej, procesom starzenia gwiazd, takich jak nasze Słońce. Prowadzone badania odległej tak bardzo bliźniaczki, pozwalają również na dokonanie szeregu interesujących pomiarów, na przykład - mierzenia zawartości pierwiastka chemicznego litu w gwieździe. Ale, co też ciekawe – wiele wskazuje na to, że HIP 102152 może mieć skalistą planetę zdolną do powstania i rozwoju życia, i to nie tylko jedną.

- Od dekad astronomowie poszukują bliźniaków Słońca, aby zrozumieć specyfikę naszej życiodajnej gwiazdy. Ale jak dotąd odkryliśmy bardzo niewiele takich gwiazd - mówi dr Jorge Melendez. - Znakomita jakość obserwacji z Very Large Telescope (VLT) pozwala nam dokładniej przeczesywać niebo.

Doktor Jorge Melendez i jego koledzy, zbadali dwie słoneczne bliźniaczki. Jedna – według nich - miała być młodsza od Słońca, i jest to gwiazda o nazwie 18 Scorpii, a druga – starsza, i jest nią właśnie HIP 102152.

Badania zespołu dr. Melendeza oszacowały właściwy wiek obu gwiazd. - HIP 102152 okazała się być najstarszym znanym nam słonecznym bliźniakiem. Ma zapewne około 8,2 mln lat a nasze Słońce 4,6 mld. Gwiazda 18 Scorpii zaś, rzeczywiście jest młodsza, i ma "tylko" 2,9 mln lat – mówi doktor Melendez.

Dalsze badania gwiazdy HIP 102152 pozwolą naukowcom na bliższe określenie, a być może przewidzenie, co będzie się działo w kolejnych milionach lat z naszą gwiazdą. - Jednym z zagadnień, którymi chcieliśmy się zająć, była odpowiedź na pytania, czy Słońce ma typowy, czy atypowy skład oraz dlaczego zawartość litu jest w nim tak niska? - wyjaśnia dr Melendez. Lit jest pierwiastkiem chemicznym metalu, o charakterystycznych cechach miękkości i srebrzystej bieli; należy do bardzo aktywnych chemicznie metali.

Według znawców chemii – lit powstał w trakcie Wielkiego Wybuchu, razem z wodorem i helem. Niektóre gwiazdy mają więcej litu, inne - mniej. Słońce ma wyjątkowo mało, bo jedynie 1 procent ilości, jaką zdobyło w chwili, kiedy się rodziło. Wszystko wskazuje na to, że gwiazdy typu Słońca, z wiekiem tracą lit. Znane astronomom młodsze bliźniaczki Słońca, miały na początku więcej litu, a "teraz wiemy już, że HIP ma go mniej".

Stanisław Cybruch