Wiry magnetyczne i tęcze plazmowe na Słońcu

Powierzchnia Słońca wyglądała w ostatnim czasie jak gardziel krateru ogromnego wulkanu, w którym nieustannie bulgocze wrząca lawa. Zdjęcia "kipiącego" słońca sfotografował amerykański satelita NASA. Naukowcom przekazał wspaniały film i pojedyncze zdjęcia. Widać na nim bardzo czytelne obrazy powierzchni Słońca. Mają wygląd niesamowity. Niektóre przypominają ziemskie tornada, wielkie rozbłyski słoneczne, "wiry i strumienie plazmy, erupcje i wyrzucane przez Słońce strumienie cząstek" - pisze i demonstruje gazeta.pl.

Satelita, wystrzelonego w kosmos dwa lata temu, zarejestrował i udokumentował zjawiska na powierzchni Słońca, rozgrywające się w szczególnie wielkich rozmiarach w okresie pierwszych tygodni stycznia 2012 roku. Jak podają agencje - film opublikowany przez NASA trwa niecałą minutę, ale "faktycznie był nagrywany przez około 30 godzin". Jedno z ujęć filmu pokazuje zimniejszą, czyli ciemniejszą część plazmy, która "przesuwa się tam i z powrotem po powierzchni Słońca". A podobne do naszych na Ziemi, wiry tornad powstają – wyjaśnia gazeta.pl, gdy cząsteczki są przeciągane przez różne siły magnetyczne.

Na kolejnym zdjęciu, z 23 stycznia 2012, widać rozbłysk słoneczny i "towarzyszący mu koronalny wyrzut masy". To ta erupcja i wyrzucone przez nią strumienie protonów, spowodowały zawieszenie lotów i wytworzyły wspaniałą zorzę polarną, widzianą w wielu krajach świata, także w Polsce. Inne zdjęcie przedstawia niesamowite "pętle utworzone nad powierzchnią Słońca" po rozbłysku słonecznym. Każda z tych pętli jest tak duża, że ma wielkość kilku kul ziemskich.

Obraz Słońca charakteryzuje się okresowym występowaniem plam. W połowie sierpnia 2011 roku zaobserwowano, przy wschodnim brzegu tarczy naszej gwiazdy, dużą grupę plam słonecznych – podał serwis SpaceWeather.com. Potężne obszary aktywne na powierzchni Słońca, które przejawiały się dużymi grupami plam słonecznych i wybuchami klasy M oraz X, w tym jednym tak dużym, że większego nie było od czterech lat, schowały się już po drugiej stronie tarczy naszej dziennej gwiazdy – napisała gazeta.pl. Potem, przez kilka dni Słońce było mało aktywne. Wtedy pokazywało nieliczne i małe plamy.

Jak wyjaśnia gazeta, plamy słoneczne - to miejsca na powierzchni Słońca, które są o około 1000 stopni C chłodniejsze, od otaczającej je materii. Powstają wtedy, gdy pole magnetyczne w pewnym obszarze zaburza ruch konwekcyjny materii i utrzymuje chłodniejszą plazmę na powierzchni, co nie pozwala jej opaść i ogrzać się ponownie.

Od dawna aktywności Słońca zaczęto określać liczbą plam, a to opisywane jest tzw. "liczbą Wolfa". Oblicza się ją bardzo prosto - do całkowitej liczby plam, dodaje się ilość grup plam, pomnożoną przez dziesięć. Według gazety.pl, w maksimum 11-letniego cyklu aktywności, liczba ta potrafi sięgać wysoko ponad 200, a w minimum - spada do zera. Okresowi minimum przypisuje się ochłodzenie klimatu i zmniejszenie średniej temperatury na powierzchni Ziemi o ponad 1 °C.

Słońce, jako centralne ciało Układu Słonecznego, widoczne z Ziemi na niebie w dzień, w postaci ognistej kuli, zaznacza swoją większą i mniejszą aktywność, zjawiskami na swojej powierzchni, w postaci zmieniających się okresowo natężeniem: plam, rozbłysków, promieniowaniem i innych zjawisk. Natomiast plamy słoneczne, to ciemne miejsca na powierzchni Słońca, będące prawdopodobnie – według znawców - wynikiem procesów magnetycznych i hydrodynamicznych, zachodzących pod jego powierzchnią.

Stanisław Cybruch