XXX Zlot Rodziny Szkół im. J. Słowackiego w Czeskim Cieszynie

Gospodarzem Jubileuszowego XXX Zlotu Europejskiej Rodziny Szkół im. Juliusza Słowackiego było Polskie Gimnazjum im. Juliusza Słowackiego, mieszczące się obecnie po dziejowych peregrynacjach, czyli poprzednich lokalizacjach w Orłowej-Obrokach i Karwinie, w samym Czeskim Cieszynie. Szkoła, której dyrektorem jest Andrzej Bizoń, po raz drugi podjęła się trudu organizacyjnego zgromadzenia młodzieży i opiekunów z kilkunastu ośrodków, wchodzących w skład Rodziny „Słowaków” na Zaolziu.

Spotkanie przedstawicieli liceów, których patronem jest Juliusz Słowacki z Polski oraz delegacji z Instytutu Humanistyczno-Pedagogicznego im. Tarasa Szewczenki w Krzemieńcu, dziedziczącego tradycje zasłużonego dla kultury Liceum Krzemienieckiego, przebiegło w wyjątkowo świątecznej atmosferze, gdyż łączyło się z obchodami jubileuszu czesko cieszyńskiego Polskiego Gimnazjum, które jest jedyną samodzielną polską szkołą średnią na Zaolziu. W jej skład weszły dwie szkoły, dlatego jubileusz był podwójny: minęło 105 lat od założenia w 1909 r. Polskiego Gimnazjum Realnego na Obrokach i 65 lat od utworzenia Gimnazjum w Czeskim Cieszynie.

Polskie Gimnazjum Realne w Orłowej powstało dzięki staraniom Polskiej Macierzy Szkolnej Księstwa Cieszyńskiego i Towarzystwa Szkoły Ludowej w Krakowie jako drugie na Śląsku Cieszyńskim. Niemiecki samorząd ochrzcił je mianem „politycznego wybryku polskich agitatorów”. Szkole nadano imię Juliusza Słowackiego w związku z obchodzonym wówczas stuleciem urodzin wieszcza. Gimnazjum zostało otworzone 23 września 1909 r., miało ambicje kształcić polską inteligencję, głównie techniczną, co odpowiadało zapotrzebowaniu Zagłębia Karwińskiego. Niewątpliwie stało się zarazem kuźnią patriotyzmu wobec polityki germanizacji i czechizacji wrogiej żywiołowi polskiemu, pełniło funkcję fortecy polskiej kultury. Ze względu na tę rolę wybór romantycznego patronatu nie był bez znaczenia. Słowacki – jak pisał Sienkiewicz – pałał „wielką i głęboką miłością ojczyzny, która czyni poetę podobnym do pochodni płonącej na ołtarzu albo do trybularza u stóp jej krzyża”.

Zaolziańskie Gimnazjum reprezentowało wysoki poziom nauczania. W okresie szczególnego rozkwitu mieściło się w przeznaczonym na nie budynku w Orłowej na Obrokach. Gmach stopniowo modernizowany dzięki wsparciu Macierzy zaświadczał o rozwoju placówki, bo dysponował zwiększającą się liczbą pomieszczeń, a nawet obserwatorium astronomicznym na dachu. W tym obiekcie szkoła przetrwała do roku 1962, kiedy zdecydowano o jej przeniesieniu – najpierw do Łazów, potem do Karwiny. Na skutek ukrytych politycznych dążeń do likwidacji polskiej szkoły odebrano jej okazały budynek pod pretekstem szkód górniczych, jakie zagrażać miały bezpieczeństwu. Utracona nieruchomość wraz z towarzyszącymi jej willami profesorów została rozebrana dopiero w 1988 r., ale miejsce po niej szybko objęła natura. Dziś zalesiona przestrzeń nie daje wyobrażenia o tym, jak wyglądała w okresie świetności polskiego Gimnazjum. Bujna roślinność porosła fundamenty, stare kasztanowce zdają się stać w tym miejscu niepodzielnie od wieków.

Z okazji stulecia szkoły po wieloletnich staraniach został zrealizowany projekt upamiętnienia w Orłowej pierwszej Alma Mater. Podczas uroczystości jubileuszowej, którą oznaczono na dzień 6 czerwca 2009 r. został odsłonięty kamień marmurowy, wyrzeźbiony przez artystów w Żorach. Pomnik stanął dzięki zaangażowaniu, a także funduszom absolwentów, których zjazd towarzyszył obchodom stulecia. Rok stulecia otworzył nowy rozdział w dziejach Gimnazjum im. Słowackiego w Karwinie. Zostało połączone z Gimnazjum w Czeskim Cieszynie, którego było filią.

Podczas XXX Zlotu Europejskiej Rodziny Szkół im. Juliusza Słowackiego oraz kolejnego jubileuszu szkoły absolwenci i obecni uczniowie szkoły ponownie spotkali się w Orłowej-Obrokach przy marmurowym pomniku 11 października 2014 r. Uroczyste odśpiewanie „Testamentu mojego” przez dwóch bardów szkoły, okolicznościowe przemówienia, złożenie kwiatów i zniczy pod pomnikiem było finalnym akcentem przygody zlotowej w Czeskim Cieszynie, rozpoczętej zbiórką na dworcu w Katowicach 8 października br., a następnie akademią inauguracyjną w murach Gimnazjum, podczas której zabrzmiał hymn Rodziny Szkół, miały miejsce wystąpienia „Matki i Ojca Rodziny” oraz wykład dr Urszuli Makowskiej.

W programie zlotowym nie zabrakło tradycyjnych atrakcji, do których należy zwiedzanie miast po obu stronach Olzy, koncert poetycko-muzyczny w Jazz Clubie, konkurs recytatorski „W kręgu poezji Juliusza Słowackiego” w Kawiarni Avion, konkurs wiedzy o patronie, spotkanie z prof. dr hab. Karolem Danielem Kadłubcem – etnografem, historykiem literatury, badaczem kultury, folkloru i języka Śląska Cieszyńskiego, który przybliżył realia życia Polaków na Zaolziu. W skład jury konkursu recytatorskiego weszli Urszula Makowska, Renata Putzlacher, Karol Suszka, Grzegorz Widera, Andrzej Król, zaś pytania do turnieju wiedzy ułożyła prof. dr hab. Ewa Jaskółowa.

Uczestnicy zlotu mogli obejrzeć wystawiony przez uczniów w Teatrze w Czeskim Cieszynie spektakl „Balladyna” według dramatu Juliusza Słowackiego oraz wysłuchać koncertu „Muzyka nad Olzą” w Strzelnicy. Uczestnicy zlotu spotkali się także w magistracie Czeskiego Cieszyna z wiceprezydentem, Stanisławem Folwarcznym.

Jubileuszowe spotkanie Europejskiej Rodziny Szkół im. Juliusza Słowackiego w Czeskim Cieszynie było kolejnym, ale wyjątkowym spotkaniem, które pozostawiło we wszystkich uczestnikach niezapomniane wrażenia, inspirujące i pobudzające do działania w innych przestrzeniach dialogu z poezją Patrona.

Zobacz galerię zlotową: XXX Zlot Rodziny Szkół Słowackiego w Czeskim Cieszynie [zdjęcia]