Zapomniane mity ze Skandynawii

"Starożytni Grecy byli twórcami najwspanialszej mitologii europejskiej. Nowy wyraz mythologia wprowadził ok. 400 roku przed Chr. ateński filozof Platon dla odróżnienia wymyślonych relacji o działaniach bogów od wiernych opisów zjawisk zarówno w charakterze nadprzyrodzonym, jak i dających się wyjaśnić w sposób racjonalny" ("Podręczna encyklopedia mitologii", pod red. Doroty Nowak i Piotra Warsińskiego).

Mitologia jest zbiorem mitów, czyli opowieści o bogach, herosach, ludziach i zwierzętach. Mity odgrywają niezwykle istotną rolę w kulturze i literaturze wszystkich krajów. Z nich czerpali inspirację poeci, malarze, rzeźbiarze czy muzycy, tworząc w ten sposób kanony piękna. Również współcześni pisarze często sięgają do mitologii, by w ten sposób ubarwić swoje opowieści. Najczęściej oczywiście spotkać się z tym można w książkach fantasy. Jedna z najpopularniejszych serii przygód - o Harrym Potterze - pełna jest takich mitologicznych wstawek. Weźmy np. postać centaurów, żyjących w Zakazanym Lesie. Centaury znane są w mitologii greckiej jako dziwne stworzenia, z ludzką głową, torsem i rękami, a końskim tułowiem i nogami. Znane były ze swego rozwiązłego trybu życia i upodobań alkoholowych. W książce o młodym czarodzieju oczywiście zostały one przedstawione w całkiem inny sposób, lecz motyw główny pozostał. Na stałe do języka użytkowego weszły takie wyrażenia, jak: "syzyfowe prace", "stajnie Augiasza", "róg obfitości", "nić Ariadny" i inne. Często zapomina się jednak, że oprócz popularnych mitologii Greków i Rzymian są jeszcze inne, równie fascynujące i inspirujące...

Jakie są mity skandynawskie?
"Świat mitów skandynawskich wydaje się bardzo bogaty. Zarówno bogowie, jak i bohaterowie lubili przygody i mieli ich bez liku. Akcja mitycznych opowieści rozgrywała się w niebiańskiej siedzibie bogów, w świecie podziemnym lub nawet w krainie ludzi" ("Mitologie świata, Ludy Skandynawskie", wyd. Rzeczpospolita).

Jednym z najciekawszych mitów skandynawskich jest mit o magicznych jabłkach wiecznej młodości. Ich właściwością było to, że w trakcie jedzenia ich ilość w ogóle się nie zmniejszała. Poza tym każdy, kto jadł te jabłka pozostawał młody, silny i zdrowy. Przypomina to trochę działanie kamienia filozoficznego, z tą różnicą, że kamień poza nieśmiertelnością dostarczał także złota. Opowieść o złotych jabłkach jest pełna idyllicznych elementów, nie brakuje też chwil grozy. Ważny jest jednak uniwersalny symbol jabłka, który obecny jest w innych mitologiach. Jabłko powszechnie jest uważane za symbol zdrowia i piękna. W Biblii jabłko stało się symbolem grzechu, a więc ma raczej negatywne znaczenie. Podobny wydźwięk ma także historia z mitologii greckiej, kiedy bogini niezgody - Eris - rzuciła jabłko z napisem "dla najpiękniejszej", co jak wiadomo stało się powodem kłótni i poniekąd wybuchu wojny trojańskiej. Za to ogromną wartość miało jabłko w mitologii celtyckiej, wg której wyspa jabłek - Avalon - była krainą rozkoszy. Jeden owoc, a tyle znaczeń...

Baldur - bóg sprawiedliwości, czystości i dobra

W mitologii skandynawskiej jednym z ważniejszych mitów jest ten o zabiciu Baldura, niesie on bowiem ze sobą ponadczasowe znaczenie - zapowiada koniec istniejącego świata i nastanie nowego. Baldur zginął w wyniku podstępu, który uknuł Loki - najbardziej psotny i najmniej przewidywalny bóg, mistrz iluzji. Śmierć Baldura przyjęto za złą wróżbę - był on uważany za istotę bez skazy, zawsze życzliwy i kochany. Wkrótce świat zaczął domagać się pomsty. Loki został surowo ukarany - pęta, którymi go związano były przemienionymi w żelazne powrozy jelitami jego syna. Zaś jad kapiący na głowę skazańca powodował u niego tak silne bóle, że aż ziemia drżała...

Mitów skandynawskich jest naprawdę mnóstwo. I choć można w nich się doszukać analogii z mitologią Greków, to ich lektura jest niezwykle ciekawa i zajmująca. Miłośnicy mitów - nie możecie opuścić tak znaczącej lektury. Choć oczywiście mogą one być inspiracją dla każdego...