Nasza Loteria NaM - pasek na kartach artykułów

Zdjęcia, które stały się ikonami społecznymi

Kajetan Balcer
Kajetan Balcer
Różne obrazy dotyczące napisu nad bramą w Auschwitz
Różne obrazy dotyczące napisu nad bramą w Auschwitz
Widząc fotografię bramy z napisem „Arbeit macht frei” od razu wiemy, że chodzi o II wojnę światową, co więcej – obóz koncentracyjny w Oświęcimiu. Kobieta w białej sukni z welonem, a wraz z nią mężczyzna w garniturze symbolizują młode małżeństwo, ślub… Szampan, północ i sztucznie ognie – Nowy Rok. To oczywiste. Warto by się jednak zastanowić, dlaczego jest to sprawa tak oczywista. Jak to się dzieje, że zdjęcie staje się ikoną?

Fotografia prasowa trafia do odbiorcy zdecydowanie łatwiej niż tekst. Wystarczy na nią zerknąć, aby poznać informację. Zdjęcia są też ważną składową innych wiadomości (np. tekstów). Wzbudzają zainteresowanie szerokiego grona czytelników. Przy tym każdy na zdjęcie patrzy nieco inaczej.

Zrobić zdjęcie to żaden problem. Wystarczy do tego chwila czasu i aparat, nawet taki w telefonie komórkowym (dodajmy, że najnowsze modele mają nawet 5 megapikseli – więcej, niż niejeden aparat jako osobne urządzenie), dzięki czemu fotografię może wykonać obecnie prawie każdy. Nie każde jednak zdjęcie od razu staje się ikoną…

Ikona społeczna to pewien symbol, który u dużej części społeczeństwa, w danym państwie, kulturze, etc. wywołuje jednoznaczne skojarzenie. W Polsce biała suknia z welonem kojarzy się ze ślubem, kraszanki z Wielkanocą, a karp jedzony wieczorem i symboliczne dwanaście potraw, z Wigilią. Są takie potrawy bożonarodzeniowe, które kojarzą się ze świętami tylko w niektórych regionach naszego kraju, jak na przykład na Śląsku kapusta z grochem, żurek grzybowy, a bliżej granicy wschodniej – barszcz czerwony z uszkami. Choinka natomiast, to symbol, który kojarzy się ze świętami na całym świecie. Ikonami mogą być również postaci, jak Marilyn Monroe – symbol seksu, Adolf Hitler, którego utożsamiamy ze złem, Holocaustem i wojną czy Bob Marley, utożsamiany przez wielu z wolnością. Ikonami stają się również fotografie…

Aby zdjęcie stało się ikoną, musi nieść ze sobą określone przesłanie, oddziaływać na ludzi. Autor fotografii-ikony nie skupia się w dużej mierze na walorach artystycznych czy estetycznych. Kiedy wykonuje zdjęcie, nie ma w zamyśle stworzyć dzieła sztuki, elementy plastyczne schodzą tutaj na drugi plan. Najistotniejszym jest, ażeby w kadrze uchwycić dany moment. Moment, czyli inaczej chwilę, coś ulotnego, krótkotrwałego. Fotografia przekazuje jednocześnie wiele informacji. Powinna także przekazywać doświadczenia twórcy. Ma ukazywać obecny stan rzeczy, uświadamiać społeczeństwo (czy lokalne czy światowe), wkskazywać na problem. Jej zadaniem jest wzbudzać zainteresowanie oraz aktywność społeczną, zmieniać nastawienie ludzi w stosunku do niektórych spraw, kreować poglądy, zmuszać do działania, a nawet – w wielu przypadkach – wpływać na decyzje władz w konkretnej sprawie.

Interpretacja przekazu należy do odbiorcy. Dobrze wykonana fotografia, zamykająca na kawałku papieru szczególnie istotny moment, może przyczynić się również do poszerzania grona społeczeństwa obywatelskiego. Ludzie odbierają bowiem to, co zobaczą na zdjęciu, jako wydarzenie autentyczne. Nie dopuszczają do siebie myśli, że kadr może kłamać. Często dopiero dzięki zdjęciom ludzie otwierają oczy na niektóre sprawy. Jaka bowiem byłaby nasza reakcja na ostatnie wydarzenia w Bombaju czy informację o liczbę śmiertelnych ofiar Tsunami, gdybyśmy mieli do czynienia tylko z tekstem? Jak różniłyby się nasze odczucia, gdyby zamiast znakomitych, jeśli można w takiej sytuacji użyć tego określenia, zdjęć, gazety pokazywały tylko wysokie fale?

Oczywiście, odczytanie kodu, jaki niesie ze sobą zdjęcie wymaga znajomości kontekstu historycznego, społecznego i innych.

Przykłady

Weźmy dla przykładu sztandarowe zdjęcia-ikony. Doskonale mówi o nich holandzka projekcja „Looking for an icon” (reż. Hans Pool, Maaik Krijgsman)... I tak, autorem jednej z najsłynniejszych fotografii jest Eddie Adams, który ukazał egzekucję wietnamskiego cywila z rąk szefa policji Wietnamu Południowego. Zdjęcie zrobione zostało w Sajgonie w 1968 r. Dziś się o nim uczymy. Szczególną uwagę poświęca mu fotoedytor, John G. Morris, w książce "Zdobyć zdjęcie". Ta słynna fotografia trafiła na pierwszą stronę New York Timesa dzięki Morrisowi, który na kolegium redakcyjnym przekonywał, że redakcja nie powinna się zastanawiać czy zdjęcie w ogóle publikować, ale w jak dużym formacie. 2 lutego (dzień po kolegium) kadr trafił do gazety. Z czasem stał się ikoną fotografii pasowej. Jak Adamsowi udało się poprzez jedno zdjęcie poruszyć tyle osób? "Każdy głupek mógł zrobić to zdjęcie", mówił sam o swoim dziele...
Nie mniej znaną ikoną jest obraz amerykańskich żołnierzy podczas wojny w Iraku (lata 90.), którzy właśnie stracili kolegę. Płacz, a wręcz nieopisana rozpacz, jeden z żołnierzy zabandażowaną twarzą, wojskowe mundury i ekwipunki – wszystko mówi samo za siebie; w jednym kadrze David Turnley ujął wiele elementów, a jeszcze więcej emocji. Nic więc dziwnego, że fotografia została okrzyknięta mianem najlepszej w konkursie "World Press Photo".

Znając już przepis, pora zabrać się do fotografowania! Nie wolno również zapomnieć, że ważnym jest, by fotograf dobrze znał stan sytuacji, który uwiecznia, środowisko, którego dotyczy. Doświadczenia i chęć niesienia pomocy przyczyniają się do sukcesu zdjęcia. Fotografia ma przecież przekazywać uczucia, emocje, których doznał jej twórca. Ma uczyć współodczuwania ludzkiej krzywdy, informować o problemach, przekazywać prawdziwy stan rzeczy i budować w ludziach pożądane postawy.

Źródło: www.reporterzy.info, przemyślenia własne

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Filip Chajzer o MBTM

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na naszemiasto.pl Nasze Miasto