Zupełnie inny Afganistan. Zdjęcia Bartka Tofla w Ostrowcu Świętokrzyskim

Autor wszystkich pięćdziesięciu wielkoformatowych zdjęć prezentowanych na wystawie urodził się 28 lat temu właśnie w tym hutniczym mieście nad rzeką Kamienną w województwie świętokrzyskim. Jak z humorem wspomina w tekście towarzyszącym zaproszeniu na wernisaż, fotografować zaczął w szkole średniej, tworząc „najmroczniejsze w dotychczasowej karierze zdjęcia przedstawiające zapomniane wąwozy Gór Świętokrzyskich oraz deliryczne cmentarze miejskie”.

Studiował etnologię na Uniwersytecie Warszawskim i psychologię na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego. W tym czasie rozpoczął też podróżowanie - w góry Ukrainy. Karpaty Wschodnie, jak pisze Bartek Tofel we wspomnianym tekście, „stały się jego ziemią obiecaną, a pofałdowany teren ulubionym pretekstem do podróży”. Potem wyprawiał się dalej, do Iranu, Gruzji, Azerbejdżanu.

Afganistan pojawił się w życiu Tofla dwa lata temu. W trakcie samotnej wędrówki pieszej i konnej dotarł do Korytarza Wachańskiego, położonego 3 do 4,5 tysiąca metrów nad poziomem morza, wąskiego skrawka Afganistanu, oddzielającego Tadżykistan od Pakistanu. To wydaje się koniec świata, tak odległy, że nie dotarli tu przez ostatnie 40 ani sowieci (mile wspominani przez mieszkańców), prowadzący wojnę z Afganistanem, ani talibowie. Kobiety nie chodzą tu w burkach i czadorach, a nawet mają prawo zabierania głosu w ważnych dla rodziny i całej społeczności sprawach. Dzięki temu to naprawdę „inny Afganistan”.

Życie Wachów i kirgiskich Nomadów płynie tu spokojnym, normalnym rytmem, a każdy turysta jest tu witany z gościnnością równą polskiej, z otwartymi ramionami. Bartek Tofel utrwalał je na swoich fotogramach: codzienne zajęcia, praca, święta... Pokazał miejsca, w których bohaterowie jego zdjęć tworzą swój świat, dla nas egzotyczny, dla nich całkiem zwyczajny. Dzięki zaufaniu, jakim obdarzyli go tubylcy, brał udział w weselu, polowaniu, był częstowany plackami, które przypominają polskie faworki. Mógł się przekonać, że życie nie jest tu łatwe, choćby dlatego, że zima trwa tam około siedmiu miesięcy, mróz dochodzi do 50 stopni, a wiatry do stu kilometrów na godzinę.

Podczas wernisażu Bartek Tofel opowiadał o swojej pracy fotografika w tym specyficznym rejonie. - Trzeba szanować prywatność i godność ludzi, których się fotografuje - mówił. - Islam jest taką kulturą, która zabrania przedstawiania, także na fotografii istot, żywych. Zawsze pytałem kobiet, mężczyzn i dzieci, czy mogę ich sfotografować. Jeśli sobie tego nie życzyli - nie robiłem zdjęcia. Z mieszkańcami Korytarza Wachańskiego porozumiewał się afgańską odmianą języka perskiego, zwaną dari, którego się nauczył.

Zapytany przez kustosza Galerii Fotografii MCK, Andrzeja Ładę, czy zamierza powrócić do Afganistanu, odpowiedział, że owszem, ale nie w te wakacje, bo chciałby pojechać wreszcie w inny region świata. Przy okazji Bartek Tofel wstąpił do Fotoklubu Galeria MCK. Prace tego autora będą się więc częściej pojawiały w Ostrowcu Świętokrzyskim. A "Inny Afganistan" Bartka Tofla można oglądać w Galerii Fotografii Miejskiego Centrum Kultury przy Alei 3 Maja 6. Zdjęciom towarzyszą rozbudowane opisy każdego z nich i muzyka. Prace Bartka Tofla pojawiają się systematycznie też w takich tytułach prasowych jak „Polityka”, „Polska The Times”, „Taternik” czy „CKM”.