ERPO - RPO: oddzielnie a jednak wspólnie. Debata w Warszawie

Uczestniczyli w niej przedstawiciele organizacji pozarządowych, przedsiębiorcy, nauczyciele, zainteresowane osoby indywidualne. Rozpiętość wieku uczestników była zadziwiająca, od lat 18 do 84, podobnie jak skala doświadczeń w kontaktach z Europejskim Rzecznikiem Praw Obywatelskich czy polskim Rzecznikiem Praw Obywatelskich. Spotkanie otworzył Rafał Dymek, dyrektor Polskiej Fundacji im. Roberta Schumana, która przedsięwzięcie przygotowała, a poprowadziła - Ewelina Górecka.

Jako pierwsza wystąpiła Anna Błaszczak, zastępca dyrektora Zespołu Prawa Konstytucyjnego i Międzynarodowego w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich RP, prezentując multimedialnie zakres spraw, kompetencje i procedury obowiązujące przy wnoszeniu skarg do krajowego ombudsmana. Podkreśliła, że RPO pełni jednocześnie rolę mediatora i arbitra w sporach między obywatelem a instytucjami państwowymi w kwestiach dotyczących naruszeń praw i wolności człowieka i obywatela na terytorium polskim. Każdy ma prawo zwrócenia się do RPO ze swoim problemem, a wniosek jest całkowicie odformalizowany.

Z kolei Marta Hirsch - Ziembińska, główny doradca ds. prawnych Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich unaoczniła dziedziny kompetencyjne ERPO, podejmującego interwencje wtedy, gdy skarga dotyczy działalności organów Unii Europejskiej. Głównymi obszarami tej działalności są: odmowy dostępu do informacji publicznej i dokumentów, spory wynikające z umów, procedur przetargowych i płatności, brak poszanowania praw podstawowych (nota bene RP dotąd nie ratyfikowała Karty Praw Podstawowych), skargi dotyczące naruszenia przepisów, procedur rekrutacyjnych i skargi wnoszone przez pracowników urzędów unijnych.

Zarówno europejski RPO, jak i polski RPO działają niezależnie od siebie, Co nie oznacza, że nie współdziałają ze sobą i nie przekazują sobie według kompetencji spraw wniesionych przez obywateli.

Kim Smouter, przedstawiciel ENNA network w Brukseli pokazał pięć mechanizmów demokracji w Unii Europejskiej. Są nimi:
- prawo do dobrej informacji i dostęp do dokumentów;
- bezpośrednia skarga do Komisji Europejskiej;
- bezpośrednia skarga do Europejskiego Rzecznika Praw Obywatelskich;
- petycja do Parlamentu Europejskiego;
- Nowa Inicjatywa Obywatelska.

Przedstawił ją Andrzej Kostek z Polskiej Fundacji im. Roberta Schumana, który również wprowadził pokrótce w istotę strony internetowej European Civil Society House ECSH.
Następnie odbyły się konkretne, moderowane obrady robocze w 6 kręgach, pomiędzy którymi następowała rotacja dyskutantów i ekspertów. Stąd „Karuzela” w nazwie debaty. Zastanawiano się: jak wzmocnić obywatelska wiedzę o ERPO i RPO, jak pokonywać słabości systemu edukacji, czy należy doskonalić możliwości dostępu, na przykład zwiększając ilość biur lub przedstawicielstw, czy też rozszerzając kompetencje.

Warszawska „Karuzela” była czwartą, krajową, z cyklu obywatelskich debat w ramach European Civil Society House (ECSH). Poprzednie toczyły się w Budapeszcie, Sofii, Paryżu. Ostatnia, finalna odbędzie się w Brukseli. Stronę polska będą reprezentowali uczestnicy warszawskiego spotkania, wylosowani pod koniec obrad
Niebawem dokładniej i szerzej zaprezentujemy rezultaty debaty w Warszawie.

Współautor artykułu:

• Barbara Podgórska