Bezpiecznie na budowie!

Według statystyk co czwarta ofiara śmiertelna wypadku przy pracy jest zatrudniona w branży budowlanej. Najczęstszym źródłem niebezpiecznych wypadków wciąż pozostaje praca na wysokości. Jak wynika z raportu "Bezpieczeństwo i ochrona zdrowia na budowie" upadek z wysokości stanowi 36% wszystkich wypadków na budowach i jest przyczyną ponad 40% wypadków śmiertelnych. Według Państwowej Inspekcji Pracy najczęstsze przyczyny wypadków to zła organizacja pracy, brak nadzoru, lekceważenie zasad i przepisów BHP, nieodpowiednie przygotowanie pracowników, niski poziom wiedzy (także pracodawców) z zakresu BHP, nieuwaga, pośpiech oraz przyczyny techniczne takie jak: niewłaściwa eksploatacja maszyn i urządzeń technicznych czy wady konstrukcyjne. Wspólnota Europejska z kolei wymienia wśród najczęstszych przyczyn wypadków: błędy przy pracy (37%), złe planowanie (35%) i zła organizacja pracy (28%).

Wytyczne Unii Europejskiej

Unia Europejska precyzyjnie przestrzega zasad ochrony zdrowia i życia pracowników przed zagrożeniami środowiska pracy. Świadczy o tym liczba i ranga aktów prawnych. Kwestie ochrony zdrowia i życia reguluje w UE łącznie ponad 30 dyrektyw. Fundamentalne znaczenie ma artykuł 138 TWE oraz dyrektywa 89/391/EEC w sprawie wprowadzenia środków sprzyjających poprawie bezpieczeństwa i higieny pracy - zwana ramową, oraz dyrektywa 92/57/EWG z dnia 24 czerwca 1992 dotycząca wdrożenia minimalnych wymagań bezpieczeństwa i ochrony zdrowia na tymczasowych lub ruchomych budowach.
Dyrektywa Rady 92/57/EWG traktuje o planie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia poprzez przestrzeganie minimalnych wymagań, opracowanych w celu zapewnienia wyższego poziomu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia na tymczasowych lub ruchomych budowach, jest konieczne dla zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników. Ten sam przepis znalazł zastosowanie w Prawie Budowlanym.

UE dokonuje również okresowych kontroli warunków pracy. Polska nie posiada efektywnych narzędzi w tym zakresie. Stosuje natomiast systemy zarządzania jakością: (PN-N-9000 - Podstawy i terminologia, 2006; PN-EN ISO 9001:2009 - Wymagania) oraz systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy: (PN-N 18 001 - Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy). Norma ISO 9000 opisuje podstawy systemów zarządzania jako jakością oraz definiuje podstawowe terminy dla systemów stosowane w tych normach. Stanowi podstawę zarządzania i konkurencyjności firmy. Organizacja przedsiębiorstwa musi stale spełniać wymagania swoich klientów i sprostać ich potrzebom.

Polskie prawo budowlane

Problemy bezpieczeństwa i ochrony zdrowia na budowie są regulowane przepisami prawa. Należą do nich: Kodeks pracy i Ustawa Prawo Budowlane oraz szereg szczegółowych rozporządzeń, m.in.:
1. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych,
2. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
3. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników w czasie pracy.
4. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003 r. w sprawie informacji dotyczącej bezpieczeństwa i ochrony zdrowia oraz planu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia.

Zgodnie z Kodeksem pracy (Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn. Dz. U. z 1998 r., nr 21, poz. 94 z późn. zmianami) obowiązki osób pełniących funkcje nadzoru budowlanego uzależnione są od tego czy są to pracodawcy (właściciele firm), czy pracownicy działający w imieniu pracodawcy i kierujący pracownikami. Pracodawca oraz każda kierująca pracownikami osoba jest zobowiązana znać, w zakresie niezbędnym do wykonywania ciążących na niej obowiązków, przepisy o ochronie pracy, w tym przepisy oraz zasady bezpieczeństwa i higieny pracy.

Polskie prawo wymaga planowania bezpieczeństwa i ochrony zdrowia dla budowy również za Dyrektywą 92/57 EWG. Pracownik jest zobowiązany przestrzegać zapisów wszelkich zarządzeń, instrukcji bhp, w tym także instrukcji bezpiecznego wykonywania robót oraz procedur określonych przez pracodawcę. Zgodnie z ogólnie obowiązującymi przepisami, pracodawca powinien opracować i udostępnić pracownikom instrukcje bhp: stosowanych w zakładzie procesów technologicznych, wykonywania prac związanych z zagrożeniami wypadkowymi lub zagrożeniami zdrowia pracowników (np. instrukcję transportu ręcznego), obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych (np. instrukcję bhp przy obsłudze pilarki tarczowej, betoniarki, wiertarki udarowej), postępowania z materiałami szkodliwymi dla zdrowia i niebezpiecznymi (np. instrukcję postępowania z substancjami chemicznymi stosowanymi na budowie) oraz z zakresu udzielania pierwszej pomocy.
Pracownicy winni współpracować z pracodawcami w sposób zapewniający wywiązywanie się z obowiązków i odpowiedzialności oraz reagować w przypadku nieprzestrzegania regulaminu lub zaleceń dotyczących bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w pracy poprzez natychmiastowe podjęcie środków korygujących.

Pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w przedsiębiorstwie budowlanym. Jego obowiązkiem jest niedopuszczanie do pracy pracowników nie posiadających odpowiednich kwalifikacji, poddawanie pracowników okresowym badaniom lekarskim oraz szkoleniom z zakresu BHP, zapewnienie pracownikom ubrań i obuwia roboczego oraz środków ochrony. Ponadto pracodawca ma obowiązek wyposażyć stanowiska pracy w maszyny i inne urządzenia techniczne oraz narzędzia, a także sprzęt do pracy na wysokości, w szczególności drabiny i rusztowania, spełniające wymagania zasadnicze w zakresie BHP i ich użytkowania podczas pracy, analizować ryzyko zawodowe na stanowiskach pracy i na placu budowy oraz informować pracowników o zasadach ochrony przed zagrożeniami.

Nieprzestrzeganie przepisów z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy może skutkować surowymi karami, z kolei koszty poniesione w związku z leczeniem, nieobecnością pracownika w pracy czy odszkodowaniami mogą znacznie przewyższać koszty zakupu niezbędnego sprzętu czy odzieży ochronnej. Ochrona zdrowia pracowników powinna być priorytetem.

Kampania "Szanuj życie!"

Od kilku lat w Polsce prowadzone są kampanie promujące bezpieczną pracę na budowie m.in. za pośrednictwem Państwowej Inspekcji Pracy. 3 września ubiegłego roku ruszyła czwarta edycja kampanii PIP: „Szanuj życie!”. Prowadzonych jest szereg konferencji prewencyjnych. Skanska ruszyła z kolei szóstą edycją kampanii „Bezpieczni w pobliżu budowy”. - "Od sześciu lat uczymy dzieci, jak bezpiecznie przejść przez ulicę, dlaczego warto nosić odblaski i z jakimi zagrożeniami wiąże się wejście na plac budowy" - informuje w komunikacie.
Porozumienie dla Bezpieczeństwa w Budownictwie, zawarte przez siedem największych firm budowlanych powoli zaczyna przynosić efekty, tak przynajmniej wynika z wypadkowej statystki. Przez pierwsze półrocze 2013 roku GUS odnotował 2626 wypadków na budowach, w których zginęło 20 osób. W tym samym okresie rok temu było to odpowiednio 3328 i 31. Oby tendencja nadal była spadkowa.
Inspektorzy PIP informują, że będą przeprowadzać kontrole prac budowlanych i remontowych.

Anna Dzikowska

Tatuin Studio Strony Internetowe