Bytomskie parki i zakątki przyrodnicze - park im. Kachla

Bytom, położony na Wyżynie Miechowickiej, nad rzeką Bytomką, zajmuje 69,3 km kwadratowych powierzchni i mimo swego przemysłowego rodowodu, a także sporego zurbanizowania, może pochwalić się wieloma parkami, rezerwatami, ostojami i obszarami leśnymi. Tereny te są bogato reprezentowane przez wiele gatunków objętych ochroną.

Znajdujący się w sercu miasta, zabytkowy park Miejski im. Franciszka Kachla, zajmuje powierzchnię 43 hektarów i jest jednym z najstarszych parków na Górnym Śląsku. Historia parku sięga roku 1870, kiedy to Hubert von Tiele – Winckler podarował miastu około sześciu hektarów lasu dworskiego. Następnie park powiększono o nieużytki po dawnej kopalni galmanu „Theresa”, co podyktowane było chęcią odizolowania centrum miasta od kopalni węgla kamiennego „Karsten – Zentrum” ( obecnie Centrum – Bobrek ). Z czasem miasto zaczęło dokupować działki, nasadzając je nową roślinnością, tym samym powiększając obszar parku. Układ przestrzenny parku pozostał prawie niezmienny od początku istnienia do chwili obecnej, poza budową w roku 1914-1916 Sądu Cywilnego, mieszczącego dzisiaj Urząd Miejski, a także przekształcenia budynku wodociągów miejskich i łaźni miejskiej w kryty basen w roku 1933 – 1934. Istniejące pogórnicze zapadliska przekształcono w „Staw Gondolowy”, po którym pływano łódkami i kajakami, by z biegiem czasu wybudować w jego miejscu otwarte kąpielisko miejskie. Inne zapadlisko zamieniono w „Staw Łabędzi” z charakterystycznym drewnianym mostkiem, który po ubiegłorocznej dewastacji przez wandali został zrekonstruowany.

Pomysłodawcą, a zarazem urbanistą parku był Adolf Wermund. Powstał w nim mały ogród zoologiczny, którego fundatorem był bytomski bogacz i filantrop Ignatz Hakuba, zapisując na ten cel w testamencie sto tysięcy marek. Można w nim było podziwiać lwy, niedźwiedzie brunatne, wilki, małpy, a także sporo gatunków ptaków egzotycznych. ZOO przetrwało do lat sześćdziesiątych ubiegłego wieku, kiedy to zwierzyniec został przeniesiony do ogrodu zoologicznego w Chorzowie. Dawny niedźwiedzi wybieg, został zaakceptowany na kawiarenkę „Pod Misiami”. Największą hałdę pokopalnianą przekształcono w „Górę Miłości”, gdzie ówczesny dyrektor ogrodów miejskich urządził alpinarium.

W roku 1901 władze miejskie, zakupiły z pobliskich Mikulczyc ( obecnie dzielnica Zabrza ) i przeniosły do parku, zabytkowy, drewniany kościół św. Wawrzyńca, zbudowany około 1530 roku w stylu gotyckim. Na początku lat 20. ubiegłego stulecia z inicjatywy Bytomskiego Towarzystwa Historyczno – Muzealnego w kościele urządzono muzeum sztuki sakralnej. Niestety, w niewyjaśnionych okolicznościach 14. listopada 1982 roku, kościółek spłonął. Lata dwudzieste zeszłego stulecia, wymusiły na władzach miasta rozbudowę parku, gdyż znacznie wzrosła liczba odwiedzających z powodu podziału Górnego Śląska i napływu do Bytomia przybyszów ze wschodniej części regionu. Powstały wtedy obiekty sportowe, w tym stadion, korty tenisowe i tor saneczkowy, a maluchom wystawiono okazały plac zabaw. W latach 1934-1935 na terenie parku wybudowano dużą szklarnię, w której urządzono na wzór Gliwic, palmiarnię z różnorodnymi gatunkami flory egzotycznej.

W okresie międzywojennym, obok łaźni miejskiej postanowiono wybudować nowy, obszerny obiekt, mający pomieścić duży basen kąpielowy o wymiarach większych od dotychczasowego, jak też pomieszczenia służące do kąpieli i zabiegów rehabilitacyjnych. W tym czasie przebudowano również kąpielisko otwarte, a „Staw Gondolowy” przekształcono na basen dla niepływających z 7,5 metrową zjeżdżalnią. W latach 1914 – 1916 wybudowano w parku okazały gmach sądu. Po roku 1945 do obiektu wprowadziły się przedsiębiorstwa pracujące dla górnictwa, a od roku 1965 obiekt przejęło Prezydium Miejskiej Rady Narodowej, przemianowane w roku 1973 na Urząd Miejski.

W latach dziewięćdziesiątych XX. wieku w zachodnim krańcu parku utworzono skwer z grupą rzeźb, tworzących „Aleję Muz” . Autorem prac jest Tadeusz Sadowski. W czerwcu tego roku, przy „Stawie Łabędzim”, miłośnikom deskorolek i akrobacji rowerowej oddano do użytku mini skatepark.
Świadoma, opierająca się na fachowości i nowatorstwie hodowla flory, sprawiła, że w chwili obecnej, park cechuje duża różnorodność gatunkowa roślinności wysokiej. Jego drzewostan w dużej mierze tworzą gatunki liściaste z dominacją kasztanowca zwyczajnego, dębu szypułkowego i bezszypułkowego, klonu pospolitego i jesionolistnego, klonu jaworu, topoli czarnej, robinii akacjowej, jarzębu pospolitego, a także buka i odmian wierzbowatych.
Ponadto spotykamy gatunki egzotyczne i typowo parkowe : tulipanowiec amerykański, platan klonolistny, buk odmiany strzępolistnej, dąb korkowy oraz glediczję trójcierniową. Roślinność iglasta koncentruje się w okolicy „Góry Miłości”, gdzie spotykamy sosnę wejmutkę, sosnę czarną, jodłę pospolitą, modrzew europejski, cis pospolity, jak również żywotniki, choinę kanadyjską czy z krzewów - jałowiec. Ponadto z roślinności krzewiastej najczęściej spotykamy śnieguliczkę białą, jaśminowiec wonny i rododendrony.

Od pewnego czasu, ładu i porządku poza służbami policyjnymi, strzegą konne patrole straży miejskiej.

Na wizytę po starym Bytomiu, zapraszam na http://www.histografica.pl/default.aspx

Franciszek Kachel ( 1906 – 1995 ) – działacz Związku Harcerstwa Polskiego w Niemczech, uczestnik powstań śląskich, więzień Buchenwaldu, radny miasta.
Hubert von Tiele – Winckler ( 1823 – 1893 ) – magnat ziemski , m. in. właściciel dóbr i pałacu w Miechowicach, potentat przemysłowy ,właściciel hut i kopalń galmanu i rud cynku.